Toekomstverkenners

Zo ook de Day-After-the Teacher Summit (de Impulsdag), georganiseerd door de Onderwijscoöperatie, het Platform Bèta Techniek en ScienceGuide om de opbrengsten van de internationale bijeenkomst concreet te maken in de scholen en de lerarenkamers. Ik mocht er de recente verkenning van de Onderwijsraad presenteren: Leraar zijn. Meer oog voor persoonlijke professionaliteit.

Leraren maken of breken het onderwijs (hetzelfde geldt overigens voor schoolleiders). Meer dan voldoende grond voor een hoge mate van beroepseer zou je zeggen. Maar wat we horen in alle gesprekken met leraren is dat men zich ondergewaardeerd voelt en geen eer meer stelt in het werk. De beroepseer wordt geschonden door een gebrek aan handelingsvrijheid, miskenning van vakkennis en vakmanschap, en te veel regels, papierwerk en protocollen. Leraarschap is niet iets technisch-instrumenteels. Het is nauw verbonden met persoonlijke drijfveren en doelen. Daarover kan en moet in de school gesproken worden. Onderwijs wordt er beter van als er een verbinding is tussen de doelen van de school en de persoonlijke doelen van leraren. Dat vraagt om een professionele dialoog. Niet om top-down opleggen van algemene schooldoelen aan individuele leraren, en ook niet om 'de deuren van je klaslokaal sluiten' en je eigen gang gaan.

De summit gonsde van peer-review, feedback, leermogelijkheden, gezamenlijke groei. Allemaal stuk voor stuk bouwstenen voor professionalisering. De Day-After-gangers stelden zichzelf en elkaar de volgende vraag: hoe vullen we onze verantwoordelijkheid voor de professionele ruimte in, wat willen we ermee, voor onze leerlingen? Een van de vragen die mij het meest puzzelt is hoe we het onderwijs voor kinderen en ouders bij de tijd houden. Niet conserveren wat we hebben, niet terug naar gisteren, maar de blik op de school van morgen. Leerinhouden, werkvormen, schooltijden, samenwerkingsverbanden: is het nog toekomstbestendig? Leraren zijn uitstekende verkenners. Ik hoor heel graag wat ze tegenkomen op hun verkenning.

Geert ten Dam is voorzitter van de Onderwijsraad en hoogleraar onderwijskunde aan de Universiteit van Amsterdam.