Open Access

Het meeste onderzoek wordt gepubliceerd in (inter)nationale tijdschriften en kan alleen worden ingezien na (soms absurd hoge) betalingen. Dat vind ik vreemd...

Publiek geld
Onderwijsonderzoek wordt veelal bekostigd met publiek geld en dan zou je verwachten dat het betalende publiek, in het bijzonder onze leraren, dus vrije toegang heeft tot deze waardevolle kennis. Niet dus. Onze staatssecretaris geeft in een Kamerbrief van eind vorig jaar aan dat hij dit hinderlijke obstakel ook ziet. Hij geeft de voorkeur aan een variant van open access waarbij de uitgevers betalen of waarbij de onderzoekers (en dus eigenlijk de universiteit) het tijdschrift betalen om hun onderzoek te publiceren. Dan rest ons nu de belangrijke vervolgvraag: 'Wie gaat voor deze kosten opdraaien?'

Open access tot onderwijsonderzoek blijkt vooralsnog een open rekening

Als een hete kool gooien het ministerie, de uitgevers en universiteiten de rekening naar elkaar over. In navolging van de Britse Commissie Finch ziet de staatssecretaris in de betaling van de rekening een belangrijke rol voor universiteiten en uitgevers weggelegd. Voor het gemak legt hij andere aanbevelingen van het gedegen rapport Finch waarbij de overheid ook meebetaalt terzijde. Maar ook de uitgevers van tijdschriften kunnen deze rekening niet zomaar betalen. Ze kunnen immers niet vrije toegang geven tot hun artikelen als ze niet op enigerlei wijze worden gecompenseerd voor hun publicatie- en redactiekosten.

De universiteiten dan? De Vereniging van Universiteiten (VSNU) geeft in reactie op de Kamerbrief aan dat dit ook bij hen voor een probleem zorgt. Universiteiten zouden dan namelijk ineens moeten betalen voor het lezen van onderzoek (dure instituutslicenties waarmee onderzoekers toegang hebben tot tijdschriften) én ook het publiceren van onderzoek (financieren van open access van hun onderzoek). De VSNU hoopt nu dat universiteiten in hun onderhandelingen met uitgevers over grootschalige tijdschriftabonnementen de overgang naar open access kunnen meenemen. Vooralsnog dus geen concrete oplossingen en staat de rekening van open access nog steeds open...

Het kind van deze open rekening: de leraar, het onderwijs, de leerlingen

Cultuuromslag
Niemand is tegen open access en iedereen onderschrijft dat onderzoekskennis belangrijk gereedschap is voor professionele leraren. Tegelijkertijd zitten we nu in een overgangsperiode van betaalde toegang naar vrije toegang. De staatssecetaris schat in dat het nog zo'n 10 jaar kan duren voordat er volledige open access van onderzoek is. De waarheid is dat we niet weten hoe lang deze cultuuromslag gaat duren. Wat we wel weten is dat we in de tussentijd ons niet kunnen veroorloven om de leraar die geen toegang heeft tot de laatste onderwijsinzichten in een jarenlange wachtstand te zetten. Daarvoor zijn onze leraren te belangrijk en is de (onderwijs)toekomst van onze leerlingen te kostbaar!

Teken de petitie 'Vrije toegang onderzoekskennis voor leraren'

Een dringende oproep aan OCW om op korte termijn extra geld beschikbaar te maken om aan al onze (aanstaande) leraren vrije toegang te geven tot tijdschriften voor onderwijsonderzoek in binnen- en buitenland.

Maak het onderwijs in 1 minuut beter:

Onderteken de Petitie 'Vrije toegang tot onderzoekskennis voor leraren' en stuur deze door!

Verder lezen:

Kamer Brief over Open Access van Publicaties (OCW, 15 november 2013)

Accessibility, sustainability, excellence: how to expand access to research publications (Finch, June 2012)

Open Access (VSNU, 15 juli 2014)