Sommigen zoeken de oplossing bij evidence based onderzoek. Terecht? Nee, volgens mij zijn dit de sleutels tot de oplossing:
Zet het kind en zijn psychologische ontwikkeling volgens de lijn ‘oudere peuter, kleuter, jong schoolkind’ centraal op de pabo’s, in de scholen en bij de onderwijsinspectie.
Stop juist met evidence based onderzoek.
In het debat over onderwijs wordt vaak gesteld dat de romantische kijk op het kind ten grondslag zou liggen aan de onderwijscrisis; een zogenoemde empirische zienswijze zou de crisis oplossen. Het onderwijs zou moeten worden gebaseerd op de uitkomsten van evidence based onderzoek, dat draait om data en inferentiële statistiek (onder andere gebaseerd op het generaliseren van waarnemingen, red.). Echter, hier is sprake van een misverstand. In het debat over onderwijs spelen geen twee maar drie zienswijzen op het kind een rol en wat in het debat ‘empirisch’ wordt genoemd, is ‘empiristisch’. Hoe dat zit, leg ik hieronder uit:
De romantische zienswijze draait om een optimistisch mensbeeld, zoals Rousseaus theorie en Bruners ‘ontdekkend leren’. Deze kijk op kinderen staat los van hun psychologische ontwikkeling. Deze zienswijze is dus puur theoretisch.
De empirische zienswijze draait om verschijnselen en verklaren. Natuurwetenschappers en empirische wetenschappers in de ontwikkelingspsychologie en onderwijskunde (voortaan ‘O/O’) trachten verschijnselen beschrijvend te verklaren. Een houdbare verklaring is een toepasbaar feit.
De empiristische zienswijze draait om data als kalenderleeftijden, scores op puntschalen en meerkeuzetoetsen, aantal bezoeken per maand aan een bibliotheek en inferentiel-statististische berekeningen als gemiddeldes, correlatiecoëfficiënten en factoranalyses. Het debat noemde deze zienswijze ten onrechte ‘empirisch’, want er komt geen feitelijk houdbaar verklaren van verschijnselen bij kijken. Zonder basis in de ontwikkelingspsychologie en onderwijskunde krijgen gedragingen een cijfer en wordt daar inferentieel-statistisch mee gerekend.
Eigenlijk zijn er twee twistappels in het debat: het al dan niet bestaan van Piagets ontwikkelingsfasen (zie Vervaet, 2023) en de status van psychometrische meetinstrumenten.
Evidence based onderzoekers noemen psychometrische instrumenten empirisch, maar zijn ze dat? Een voorbeeld van een empirische schaal is de Beaufort-windschaal in de weerkunde. ‘Windkracht 2 Beaufort’ is volledig door iets inhoudelijks (i.c. weerkundigs) gedekt (Vervaet, 2022): het zegt iets over hoe hard de wind daadwerkelijk waait. Maar die inhoudelijke dekking is er niet in de psychometrie. Nemen we een 7-puntsschaal. Op 20 beweringen kan men bijvoorbeeld antwoorden: Nee! Nee. Nee? ? Ja? Ja. Ja! Op een bewering als ‘Dit kind is goed in rekenen’ krijgt men 1, 2, 3, 4, 5, 6 respectievelijk 7 punten. Echter, deze puntentoekenning is slechts zinvol als ze in onderwijspsychologisch of onderwijskundig opzicht gedekt is: is het antwoord dat in rekenkundig opzicht 6 punten krijgt, in O/O-opzicht ook echt zes keer zoveel waard als het antwoord dat in rekenkundig opzicht 1 punt krijgt? Bij mijn weten is er geen onderwijspsychologische of onderwijskundige theorie die deze puntentoekenning rechtvaardigt. Daarom levert een 7-puntsschaal slechts rekenkundige feiten op als ‘Dit kind heeft op die schooltoets 134 punten’. Toch worden ze in onderzoek ten onrechte als feiten beschouwd die bijvoorbeeld pleiten vóór Directe Instructie of de Monitor Leskwaliteit.
Als we de onderwijscrisis willen oplossen, dienen er twee dingen te gebeuren.
Ten eerste: het wordt tijd dat de regering en de Tweede Kamer hun verantwoordelijkheid nemen en een grondig onderzoek instellen naar de waarde van evidence based onderzoek voor het onderwijs. De replicatiecrisis van 2015 (Psychology Today) is reden te meer om daar grote vraagtekens bij te zetten. In dat jaar werden honderd psychologische experimenten herhaald en bij meer dan de helft van de studies werd het oorspronkelijke effect niet aangetoond. Reden om ook nu voorzichtig te zijn, toch?
Ten tweede: zet het kind en zijn psychologische ontwikkeling volgens de lijn ‘oudere peuter, kleuter, jong schoolkind’ weer centraal op de pabo’s, in de scholen en bij de onderwijsinspectie.
Dr. Ewald Vervaet is wis- en natuurkundige, ontwikkelings- en leespsycholoog en oprichter en medewerker van Stichting Histos (www.stichtinghistos.nl/). Een uitgebreide versie van dit artikel staat hier.
Bronnen:
De Balie en bespreking ‘Inspectie mengt zich in debat’.
Inspectie van het Onderwijs, ‘Monitor leskwaliteit po – technisch rapport’, 2023, met name p.8 (4-puntsschaal) en p.9v (verband met Directe Instructie); op p.32-50 staan vele tientallen getallen die inferentieel-statistisch significant zijn (zoek bijvoorbeeld op ‘signif’).
Psychology today, ‘Replication crisis’. Zie ook ‘Why most published research findings are false’ en ‘Estimating the reproducibility of psychological science’.
Vervaet, E., ‘Operationaliseren’, Struktuur en genese, 2022, vol.34, p.4-50, met name p.33-37.
Vervaet, E., ‘Hoe redden we het onderwijs wèl?’, Stichting Histos, 2023.
1 Evidence-informed naar de top
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
