Evidence based? Pas op voor overkill!

De inzendingen hadden betrekking op een breed scala van onderwerpen:
het evalueren, aanvullen en ontwerpen van onderwijsmateriaal,
het verbeteren van de didactische kwaliteit van het onderwijs,
het ontwikkelen van visie en vaardigheden op teamniveau,
en het versterken van de pedagogische kwaliteit van een team.

Stuk voor stuk relevante onderwerpen die allemaal een duidelijke vernieuwingsdrang illustreren. Gericht op de verdieping van de professionaliteit en effectiviteit van leerkrachten en teams.

De inzendingen tonen overduidelijk aan dat de 'reflective practitioner' eraan komt in het onderwijs: de onderwijsprofessional die geen genoegen neemt met het geven van onderwijs, maar zich blijft afvragen hoe het beter kan. Die zich verdiept in leertheorieën en vakinhoud, in didactische instructievaardigheden en pedagogische opgaven, die creatief het vak wil verbeteren en verdiepen, en een professional die samenwerking als een kracht en niet als een zwakte ziet.
Terzijde: Ik zie dat robots op deze manier nog niet doen.

Er is ook een aantal reflecties te formuleren op grond van de inzendingen:
Zo blijkt de ontwikkeling van onderwijsmateriaal een taak die buitensporig veel tijd van de betreffende studenten heeft gevraagd. Het zou interessant zijn om meer mogelijkheden voor samenwerking van onderwijsgevenden en gespecialiseerde instellingen in de educatieve infrastructuur te creëren voor deze vormen van praktische onderwijsvernieuwing. Nu wordt dit alleen overgelaten aan de commerciële overwegingen van educatieve uitgeverijen of de onverwoestbare motivatie van een enkele docent. En dat kan volgens mij veel beter.

Een tweede reflectie betreft het thema van het 'evidence based onderwijs', de gedachte dat onderwijs gegeven dient te worden op basis van bewezen effectiviteit, van onderzochte methodieken.

Een gedachte die in essentie natuurlijk goed is, want wat bewezen is, is bewezen. En dus is het kennisnemen van onderzoeksresultaten een belangrijk aspect van het professionele beroepsbeeld. En natuurlijk is ook het toetsen van nieuwe ideeën essentieel.

Maar dat betekent niet per se dat op ieder nieuw idee dat in een enkele klas of school wordt uitgeprobeerd de hele batterij van correlationele en significantietoetsen moet worden losgelaten. Dat is dikwijls methodologische overkill dat er eerder toe kan leiden dat mooie ideeën in de kiem worden gesmoord dan dat het bijdraagt aan kennisverwerving. Daarom is hier misschien toch ook een relativering bij het begrip 'evidence based' op zijn plaats.

Als de onderwijsweek alleen met evidence based methodieken volgens de wetenschappelijke norm zou moeten worden gevuld, dan zouden we waarschijnlijk slechts deeltijdonderwijs kunnen verzorgen. Wetenschappelijk inzicht kan in het onderwijs niet in de plaats komen van ambachtelijkheid en betrokkenheid. Dat zijn de twee pijlers waarop een leerkracht zijn/haar kwaliteit baseert. En wetenschappelijke kennis kan die ambachtelijkheid slechts versterken, niet vervangen.

Of zoals de columniste Aleid Truijens het afgelopen weekend in de Volkskrant formuleerde:
"De belangrijkste taak van onderwijs, in deze en alle volgende eeuwen, is kinderen te leren nadenken over de wereld waarin ze leven. Over feiten en mythen, goed en kwaad, schoonheid en liefde......"

Die belangrijkste taak wordt vervuld door levensechte leerkrachten en docenten die stap voor stap de leerling begeleiden in het verwerven van vaardigheden en inzicht. Door professionele leerkrachten met een oprechte betrokkenheid. Door leerkrachten zoals u, genomineerden.

Theo Magito is algemeen directeur CED-Groep.

Dit is een deel van de tekst die is uitgesproken door Theo Magito, voorzitter van de jury van de OnderwijsToptalentprijs. De prijs is een initiatief van het INOP, het Instituut voor Nationale Onderwijs Promotie, in samenwerking met Didactief, CED-Groep en het ministerie van OCW.

De jury bestond dit jaar uit Theo Magito, Tanja Jadnanansing (woordvoerder beroepsonderwijs PvdA in de Tweede Kamer), Sander Claassen (lerarenopleider wiskunde aan de Hogeschool van Amsterdam), Dorien König (vice-voorzitter Groene Golf van de AOb) en Monique Marreveld, hoofdredacteur Didactief.

De OnderwijsToptalentprijs wordt jaarlijks uitgereikt aan twee studenten van de lerarenopleidingen basis- en voortgezet onderwijs. Zij worden genomineerd door hun opleiding. Editie 2014 telde 27 inzendingen van in totaal 40 studenten.

Winnaar in de categorie PO is Lisanne Muis (Stenden Hogeschool Emmen) met Wederzijds Begeleiden, een instrument waarmee beginnende leerkrachten op gestructureerde manier feedback van leerlingen kunnen vragen om hun ondersteuningsbehoefte in kaart te brengen. Winnaar in de categorie VO is Niels van de Voort (Hogeschool Utrecht, Instituut Archimedes). Hij ontwikkelde een ganzenbordspel waarmee leerlingen in de bovenbouw spelenderwijs het thema homeostase en de daarbij behorende begrippen verwerven. De winnaars ontvingen elk een cheque ter waarde van 1000 euro, een kunstwerk en een jaarabonnement op Didactief.