Er zijn mensen die zeggen: ja, maar die opleiding was al geen volwaardige opleiding Nederlands meer, er werd eigenlijk alleen nog literatuur gegeven en zonder taalkunde en taalbeheersing heb je geen opleiding Nederlands. Die mensen vergeten dat het opheffen van de opleiding gewoon in kleine stapjes is gegaan. Iemand langzaam wurgen is óók een moord.
Er zijn mensen die zeggen: ja, maar er waren maar vijf studenten. Die mensen vergeten dat je daar als universiteitsbestuurder of als decaan ook op kunt reageren door te zeggen: we gaan inzitten op meer studenten. Dit laten we aan onze VU, een universiteit die is opgericht door mannen van het Woord potverdriedubbeltjes niet gebeuren! Bovendien: was het idee niet, ooit, dat het ook gaat om de intrinsieke waarde van een vak?
Er zijn mensen die zeggen: ja, maar aan de UvA kun je ook al Nederlands studeren. Die mensen snappen niet dat wij in Nederland en Vlaanderen verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit van de neerlandistiek, dat niemand ter wereld die verder kan garanderen. En dat bij de kwaliteit van een vak ook een zekere diversiteit hoort, zodat studenten iets te kiezen hebben, en verschillende wetenschappelijke opvattingen kunnen botsen. Dat zes opleidingen Nederlands in een rijk land als Nederland dus écht niet te veel is.
Maar het beste argument tegen de opheffing van de opleiding aan de VU is wel de doodse manier waarop eerst het bestuur van de universiteit en daarna de minister van onderwijs een en ander heeft becommentarieerd.
Volgens een woordvoerder van de universiteit, zaterdag bij De Taalstaat, was de opleiding Nederlands ‘verliesgevend’. Ik dacht eerst dat ik het verkeerd had verstaan, maar hij zei het echt. Verliesgevend! Natuurlijk is iedere opleiding op iedere universiteit verliesgevend, de hele Vrije Universiteit lijdt vanaf de dag van de oprichting verlies: je stopt er geld in, en het verdwijnt, er komt geen geld terug. Dat is het idee van onderwijs: je investeert erin, en je krijgt niets terug.
Natuurlijk snap ik ook wel dat je als universiteit per student betaald krijgt, en dat een opleiding met weinig studenten dus duur is. Bovendien kunnen er allerlei redenen zijn om een opleiding niet langer te willen continueren, en bijvoorbeeld te zeggen: ah, wat interesseert mij die reformatorische traditie, weg ermee. Nee, een en ander wordt verkocht als een zeer rationele, rekenkundige beslissing.
Vervolgens kwam de decaan van de faculteit gisteren op het NOS Journaal, en verdraaide de feiten. Hij zei: “We hebben één specialisatie van het grote wetenschapsgebied Nederlands moeten sluiten, namelijk de literatuur.”
Ja, omdat je alle andere specialisaties in dat wetenschapsgebied al gesloten had!
Daarna gaf hij ook nog even de docenten op de middelbare scholen de schuld, want die hadden de leerlingen geen liefde bijgebracht.
Maar om te laten zien dat het allemaal nog erger kon, trad toen de minister naar buiten. Zei ze dat ze vond dat die decaan niet zo klakkeloos iedere door het CvB verordonneerde bezuiniging moest doorvoeren? Nee, ze zei dat ze het begreep.
Tegen de NOS zei ze nog allerlei vreemde dingen, zoals dat je met de opleiding Nederlands zo goed vertaler kunt worden (zo ongeveer het enige dat niet kan). Dat ze dacht dat de terugloop in het aantal studenten Nederlands niet werd veroorzaakt door de groei van het aantal buitenlandse studenten (dat lijkt mij nu ook niet, hoe zou dat aan elkaar gerelateerd kunnen zijn?). Dat het heel verstandig was dat nu de krachten van de VU en de UvA ‘gebundeld’ gaan worden (waar geen sprake van is, de UvA heeft met dit alles niets te maken).
En, kennelijk ter geruststelling, dat je heus niet alleen maar leraar hoeft te worden als je Nederlands studeert. Want de minister van onderwijs vindt kennelijk dat dit geen aanlokkelijk perspectief is. Hè bah, leraar worden!
Het is, kortom, allemaal heel weinig verheffend. Er wordt straks nog weer wat minder Cats en Couperus gelezen, aan de VU. En er wordt nog weer wat meer bestuurlijke prietpraat uitgekraamd.
Marc van Oostendorp is onderzoeker aan het Meertens Instituut (KNAW). hoogleraar aan de Radboud Universiteit en hoofdredacteur van Neerlandistiek.
Deze column werd eerder hier geplaatst.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
