Een kijkje in het Finse basisonderwijs​

In Finland gaan kinderen vanaf 7 jaar naar de basisschool (first grade). Op de kleinere basisschool, Luolaja, starten de leerlingen als ze 6 jaar oud zijn met ‘pre school’. Ze gaan dan elke ochtend naar school (4 uur). Ook als de leerlingen ouder zijn, zijn de schooldagen relatief kort, ongeveer 5 uur per dag.
De Luolaja-school is zo’n 100 jaar oud en staat midden in een bos. Elk uur gaan de leerlingen een kwartier naar buiten. Zo is er een speciale Lapland-hut, met een vuurtje dat de hele dag brandt. Ook dat maakt onderdeel uit van de leeromgeving.

Nightingale Pedagogy

Op Luolaja werken ze vanuit de ‘Nightingale Pedagogy’, waarbij ze uitgaan van de zes C’s: character, citizenship, collaboration, communication, creativity, critical thinking. Alle leerlingen leren Fins, Zweeds, Engels en Duits.

Kleine klassen

De klassen zijn relatief klein, vooral in de onderbouw. In de pre school geldt andere wet- en regelgeving, waardoor de groepen extreem klein zijn: 8 of 10 leerlingen met twee leraren, of met een leerkracht en een schoolverpleegster voor bijvoorbeeld leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Ook de eerste klas (groep 3) was hier vrij klein met 15 leerlingen. In de hogere groepen zaten ongeveer 20 tot 25 leerlingen.

We zagen een groep 4 met 20 kinderen, maar niet alle leerlingen waren al aanwezig. Deze klas was zo georganiseerd dat 10 leerlingen startten om 9.00 uur en de andere 10 leerlingen om 10.00 uur. De laatste groep gaat een uur langer door. Zo kunnen ze aan specifieke complexe taken werken in heel kleine groepen.
De school werkt met een ‘student agent model’, waarin leerlingen de leraar en andere leerlingen helpen met ict-toepassingen en bijvoorbeeld robotica. Kinderen (vrijwilligers) worden hiervoor getraind.

Autonomie van de leraar

In gesprek met de leerkrachten geven zij aan dat ze een grote mate van autonomie ervaren. Er is geen onderwijsinspectie die toeziet op het functioneren van scholen. Alle leraren zijn master-opgeleid. De meesten ontwikkelen zelf hun materialen en halen ideeën van bijvoorbeeld internet. Zo zagen we duplo-kaarten met Nederlandse cijfers erop. ‘Van Pinterest gehaald,’ vertelde de leerkracht. Het vertrouwen van de directie in het lerarenteam is groot. Zo gaf de directeur aan: ‘My teachers are wise and can make wise decisions.’

Basisschool Seminaarin

Basisschool Seminaarin in Hameenlinna is met ruim 700 leerlingen groot voor Finse begrippen. De school heeft 28 reguliere groepen en 11 groepen voor kinderen met speciale onderwijsbehoeften. Het credo van de school is ‘school for all students’. Ondanks dat de leerlingen op sommige gebieden samen leren is er toch nog niet echt sprake van inclusief onderwijs. De kinderen met speciale onderwijsbehoeften zitten in aparte kleine klassen. Alleen bij sommige vakken, zoals muziek, krijgen zij les samen met de kinderen uit de reguliere klassen.

Bij een wandeling door de school valt de community-gedachte op door de inrichting van het gebouw. Dit maakt een kleinschalige indruk, onder andere door de huiselijke en gemoedelijke sfeer en de inrichting van de ruimtes. De kinderen lopen op sokken of sloffen in de klas, de schoenen blijven op de gang.

Community

Ook in de didactiek komt de community-gedachte naar voren. In diverse klassen die we bezoeken zit de leerkracht achter in de klas of biedt begeleiding bij één groepje leerlingen, terwijl twee of drie leerlingen voor de klas hun werk bespreken met de rest van de groep, of een oefening doen met de medeleerlingen. Het is duidelijk dat leerlingen hier met en van elkaar leren.

Een ander opvallend gegeven zijn de goed geoutilleerde vaklokalen voor onder andere muziek en houtbewerking. Traditioneel zijn dit in Finland belangrijke vakken. Houtbewerking leren kinderen al vanaf grade 1 (groep 3). In het lokaal zien we een keur aan houtbewerkingsmaterialen, zagen, borgen en houtklemmen waar kinderen al op jonge leeftijd mee leren werken. Mooi om dit stukje traditie vertaald te zien worden naar het Finse onderwijs.

De school wordt geleid op basis van vertrouwen. De school is georganiseerd in teams per jaargroep die een hoge mate van autonomie genieten als het gaat om het plannen van taken en formuleren van doelstellingen. Daarnaast is ieder teamlid onderdeel van een ontwikkelgroep waarin gewerkt wordt aan schoolontwikkeling.
Het organisatiemodel (zie afbeelding) toont de teamstructuur. Het werken op basis van vertrouwen komt onder meer terug bij het beoordelen van leerlingen. Er worden bijvoorbeeld geen gestandaardiseerde toetsen afgenomen. Kinderen evalueren zelf of samen met de leerkrachten hun werk.

Wat misschien nog wel het meest opviel in de school was de rust en kalmte van leerlingen en leerkrachten. Dit hoorden we ook terug na bezoeken aan andere scholen. Dit leek niet opgelegd te worden, maar leek vanuit de kinderen zelf te komen. Misschien een aspect van de Finse volksaard?