Cito-karakterontwikkeling

Zoʼn leerling verlaat mijn bureau met een nieuw doel: meer energie steken in het halen van een hoger cijfer of tevreden op deze voet verdergaan.

Ik heb de cultuur in school de afgelopen jaren zien veranderen en draag mijn steentje bij: we zijn bezig met opbrengstgericht werken. Vijf jaar geleden zei ik nog vergoeilijkend tegen ouders, op een rapportavond: ʽAch, het zijn maar cijfers, wij kijken naar de totale ontwikkeling van uw kind.ʼ Er kwam geen kind aan mijn bureau om naar cijfers te informeren. Een leerling wist nauwelijks hoe het rapport tot stand kwam.

Nu staan cijfers centraal in ons onderwijs. We meten exact, we tonen via een ouderportaal wat we gemeten hebben. We bestuderen de resultaten, leggen er verantwoording over af en passen ons onderwijs aan om nog betere resultaten te halen. De kwaliteitscyclus van het opbrengstgericht werken.

Maar werkt het? Ja, er is een attitudeverandering bij veel kinderen. Ze leren meer dan voorheen met het doel hun prestaties te verbeteren. En levert het ook resultaat op? Nee, onze Cito-eindscores dalen al 2 jaar op rij. Dus gaan we op zoek naar manieren om beter te scoren. Om een trendbreuk te forceren. Misschien meer toetstraining? Nog meer concentreren op basisvaardigheden? Nog meer focus op cijfers en groei?

Mijn onderwijsbenen spreiden zich in een spagaat. Moet ik mijn lessen gaan inrichten als trainingsprogramma’s voor toetsen? Lessen moeten meer zijn dan dat. Door mijn masteropleiding weet ik dat je leert in betekenisvolle situaties. Dat je op zoek moet naar flow. Dat de feiten en kennis van nu, misschien niet eens toereikend zijn om je straks staande te houden. Dat het gaat om het verkrijgen van nieuwe vaardigheden. Dat onderwijs ook moet gaan om karaktervorming en ontplooiing van jezelf. Zaken die door opbrengstgericht werken steeds meer gemarginaliseerd worden.

De spagaat begint al pijnlijk aan te voelen. Hoe kan ik experimenteren met innovatief onderwijs, terwijl ik hard word afgerekend op de resultaten van het oude onderwijs?

Een kind is meer dan taal, rekenen en studievaardigheden. We moeten kwaliteitsbeleid gaan toepassen met nieuwe meetinstrumenten, zoals een Cito-Samenwerken of een Toets voor Karakterontwikkeling. Als de maatschappij minder belang hecht aan prestatiedruk en afrekencultuur, kunnen scholen hun onderwijs hervormen. Een hervorming die moet leiden tot het onderwijs van de 21^ste eeuw. Ik hoop dan weer uit mijn spagaat te komen, zodat ik rechtop en met de grond stevig onder de voeten kan werken aan kwaliteitsbeleid dat past bij dit hervormde onderwijs!

Lennert Bijl is master of Learning & Innovation, Hogeschool Windesheim, Zwolle