Een tweede weten

Gert Biesta tekent ervoor, beter gezegd, hij citeert het van een Duitse pedagoog. Je kunt zijn artikel, een repliek op Martijn Meeter over wel of geen persoonsvorming, online lezen, hier herkauw ik alleen even dat mooie woord. Zelfonzekerheid.

Dat heeft niets te maken met onzekerheid of gebrek aan zelfvertrouwen. Het is, integendeel, de zekerheid van het mogen (be)twijfelen en bevragen, het weten dat zelfreflectie je steviger maakt. Het is, in Biesta’s eigen woorden een ‘tweede weten’ dat altijd met ons meeloopt (of zou moeten lopen).

Je zou wensen dat die zelfonzekerheid in het beroepsprofiel van elke professional staat, in elk geval van professionals die beslissingen nemen over en voor andere mensen. Politici bijvoorbeeld. Maar lees ons interview met Karen Heij over de eindtoets of het openingsverhaal over het gesteggel met het bevoegdhedenstelsel voor leraren, en de moed zinkt je in de schoenen. Het lijkt wel alsof ze in Den Haag nauwelijks weten wat ze doen, laat staan dat ze aan een tweede weten toekomen. Waarom we je die artikelen dan toch voorschotelen? Niet omdat we zo nodig zuur of cynisch willen zijn, maar om bij te dragen aan het nadenken over onderwijs en lesgeven.

Je wordt juist steviger van
onzekerheid

Om dezelfde reden vertalen we al vijftig jaar lang bevindingen uit onderwijsonderzoek. Niet omdat we denken dat alleen onderzoekers de wijsheid of waarheid in pacht hebben, maar omdat onderzoek je vanuit een ander perspectief naar je dagelijkse werk kan laten kijken. Onderzoek levert zelden hét recept op voor een goede les en dat hoeft ook niet. Liever niet zelfs, want dan gaat iedereen lesgeven volgens dat ene recept en kan het zomaar tegenvallen. In de ene klas moet je je eten nu eenmaal meer kruiden dan in de andere of het vlees vervangen door tofu. De oogst is dus bij voorkeur geen recept, maar een zo-had-ik-het-nog-niet-bekeken-ervaring, een concept dat verheldert wat je al jaren meemaakt of een sleutel tot verandering. Of zoals de onderzoekende maatschappijleraar Flemming van de Graaf in dit artikel zegt: ‘Er gingen allerlei lampjes bij mij branden.’

Zelfonzekerheid dus. Laat ik dit mooie woord met een variatie op een bekende slogan voor de lol van taal en rekenen eens zo omschrijven: lesgeven is leuker als je denkt. En als Didactief je bij dat denken en dat tweede weten ook maar een beetje kan helpen, zijn we dik tevreden (niet te lang natuurlijk, want wij proberen onze zelfonzekerheid ook te blijven oefenen).

Bea Ros, wetenschapsredacteur

Dit voorwoord verscheen in Didactief, mei 2021

Verder lezen

1 Weg met persoonsvorming!
2 Daarom wél persoonsvorming