Onderzoek

Zicht op differentiatie

Eigenlijk was het instrument ontwikkeld voor onderzoeksdoeleinden, om te observeren hoe basisschoolleraren differentiëren. Maar ADAPT (Assessing Differentiation in All Phases of Teaching) bleek ook voor de praktijk goede diensten te kunnen bewijzen. Marjoleine Dobbelaer (HAN), Trynke Keuning (Hogeschool KPZ) en Marieke van Geel (Universiteit Twente/Hogeschool KPZ) vertellen er meer over tijdens hun presentatie op de ORD.

Goede differentiatie, zo is bekend uit onderzoek, start eerder dan de les zelf en gaat ook daarna nog door. Je begint met het vaststellen van welke lesstof je in een bepaalde periode wilt behandelen. Vervolgens bouw je die stof op in afzonderlijke lessen die je goed voorbereidt en daarna ook evalueert: waar staan mijn leerlingen en wat is er in de volgende les nodig?

Bovendien blijkt uit onderzoek (Keuning en Van Geel, 2021) dat gedurende al die momenten vijf principes ertoe doen: werk doelgericht, monitor voortdurend, stem instructies en verwerking af, daag alle leerlingen uit, en stimuleer zelfregulatie.

Deze inzichten zijn binnen ADAPT verwerkt tot 23 indicatoren. Een voorbeeld van zo’n indicator is het voorbereiden van instructie en verwerkingsopdrachten voor de verrijkingsgroep. Heb je verdiepend aanbod voor leerlingen die extra uitdaging nodig hebben? Sluit dit aan bij het lesdoel? En hoe betrek je deze leerlingen ook op hun eigen niveau bij de klassikale onderdelen?

De onderzoekers hebben het instrument in diverse contexten laten uitproberen: door stagebegeleiders van een pabo, begeleiders van startende leraren en intern begeleiders en leraren in het speciaal basisonderwijs. De gebruikers vonden het een nuttig instrument om de mate van differentiatie te beoordelen, met concrete handvatten voor het geven van feedback en het stellen van ontwikkeldoelen (voor studenten en starters) en voor teamoverleg.

NRO-project 405-15-733. Lees de Adapt-handleiding en bekijk de online leeromgeving met gratis training.

Dit artikel verscheen in Didactief, juni 2023.