Onderzoek

Vertroebelde toetsnormen

Tekst Bea Ros
Gepubliceerd op 12-11-2019 Gewijzigd op 05-03-2020
Om (latere) risicoleerlingen op te sporen blijken normatieve kleuter- en LOVS-toetsen ongeschikt. Ze voorspellen daarvoor niet goed genoeg.  

Sinds 2013 zijn de kleutertoetsen van Cito niet meer verplicht, in 2017 bepaalde de minister dat ze per 2021 helemaal verdwenen moeten zijn. De ontwikkeling van kleuters verloopt te grillig om er met een toets iets zinnigs over te kunnen zeggen.
Is daarmee het promotieonderzoek van Niek Frans naar kleutertoetsen achterhaald? Nee, want zijn conclusie dat toetsen met normatieve scores problematisch zijn, geldt niet alleen voor de kleutertoetsen, maar ook voor de LOVS-toetsen van Cito.
Frans analyseerde scores op kleutertoets en LOVS van ruim 1.800 kinderen (77 scholen) over een periode van vijf jaar. De scores bleken niet stabiel genoeg voor betrouwbare voorspellingen. Slechts een kleine groep kinderen (11% bij taal, 17% bij rekenen) behaalde stelselmatig lage scores. Veel meer leerlingen (47% taal, 35% rekenen) scoorden bovengemiddeld op de kleutertoets, maar behoorden in latere jaren juist tot de laagst scorende groep. Pas na vijf testafnames kun je zeggen of een daling in scores te maken heeft met een leerprobleem.
De manier waarop leraren omgaan met de toetsen maakt de zaak er niet helderder op. Leraren willen, vaak onder druk van ouders of het MT, lage scores vermijden en gaan bijvoorbeeld woordjes of sommen uit de toets oefenen. Ze vinden het oneerlijk om kinderen te toetsen op stof die niet is aangeboden. Maar dat vertroebelt de normen. Want het is inherent aan Cito-toetsen dat een vijfde tot een kwart van de leerlingen in de risicogroep (laagste scores) belandt. Frans stelt: ‘Dit heeft weinig te maken met de “problematische” prestatie van het kind en nog minder met een problematische ontwikkeling in de taal‐ en/of rekenvaardigheden.’ Oftewel, de scheidslijn tussen risico‐ en niet‐risico‐leerling is nogal willekeurig.
Cito ontwikkelt inmiddels voor kleuters een nieuw observatie-instrument dat minder normatief en meer diagnostisch is.

Niek Frans, A Captivating Snapshot of Standardized Testing in Early Childhood: On the Stability and Utility of the Cito Preschool/Kindergarten Tests. Proefschrift Rijksuniversiteit Groningen, 2019.

Dit artikel verscheen in Didactief, november 2019.

Click here to revoke the Cookie consent