De strijd tegen zittenblijven heeft een nieuw wapen in het arsenaal naast de zomerschool: de lenteschool. In 2016 vonden er 96 lentescholen en 133 zomerscholen plaats. Maar helpen die scholen wel effectief om het aantal zittenblijvers te verminderen? Onderzoeksinstituut TIER van de Universiteit Maastricht onderzocht het onder 63 van deze lente- en zomerscholen. Onder zittenblijven valt in dit onderzoek het overdoen van het jaar of afstromen naar een lager niveau.
Na het volgen van een zomerschool gaat 87% van de leerlingen alsnog over naar het volgende jaar (zie tabel), zo concludeert het TIER. Bij de lentescholen ging 76% van de leerlingen over, maar hierbij kan geen direct effect van de lenteschool worden vastgesteld. Er waren namelijk nogal wat verschillen tussen het selecteren van leerlingen, de duur van de lenteschool en hoe belangrijk leerlingen de lenteschool vonden. Waar een zomerschool aan het eind van het schooljaar voor leerlingen de laatste strohalm is om over te gaan, voelt een lenteschool nog niet zo dringend. Bovendien duurt een lenteschool vaak de helft korter dan een zomerschool. Bij het inzoomen op de afzonderlijke groepen, vonden de onderzoekers echter wel een positief effect van de lenteschool voor meisjes: zij blijven na de lenteschool minder vaak zitten.
Ondanks alle maatregelen stijgt landelijk toch het aantal zittenblijvers licht: van 5,1% in 2015 naar 5,5% in 2016 voor de niet-examenklassen. Opmerkelijk genoeg stijgt het percentage zittenblijvers ook op scholen die deelnemen aan een lente- en/of zomerschool (zie figuur). Dit geldt overigens voor de hele school, niet specifiek voor de deelnemende leerlingen aan de lente- of zomerschool. Je zou je kunnen afvragen of de lente- en zomerscholen op dit soort scholen geen signaal zijn van een breder probleem? Sommige opinieleiders hebben al eerder aangegeven dat de zomerschool als het ware een bonus zet op falende leraren of scholen. Hoe dan ook, alleen op scholen die in 2016 voor het eerst deelnamen aan een lente- of zomerschool, daalt het percentage zittenblijvers.
De nieuwe aanwinst, de lenteschool, namen de onderzoekers ook even apart onder de loep. Het debuut is naar de mening van docenten, ouders, coördinatoren en leerlingen geslaagd. 90% van de leerlingen vond deelname nuttig. Toch bleek de lenteschool niet altijd aan te sluiten bij hun verwachtingen. Veel leerlingen verwachtten minder lesstof en meer klassikale les. Van de 455 lenteschooldocenten die de vragenlijst invulden bleek 75% extern ingehuurd te zijn en bleek maar liefst 71% van de docenten onbevoegd te zijn. Coördinatoren geven als verbeterpunt dat het soms moeilijk was om leraren en lesmateriaal te vinden en afspraken te maken met de deelnemende scholen.
TIER adviseert de lentescholen om ouders en leerlingen duidelijker voor te lichten over de opzet, zodat ze beter weten wat ze kunnen verwachten. Daarnaast zouden een draaiboek, voorbeeldbrieven en voorbeeldmateriaal een steuntje in de rug kunnen bieden.
Het ministerie bevordert lente- en zomerscholen ook actief , in het kader van het Sectorakkoord VO. OCW stelde voor 2017 maar liefst €8,6 miljoen euro subsidie beschikbaar. Scholen kunnen bijna kosteloos een zomer- of lenteschool organiseren. En ze lijken dus deels effectief te zijn. Maar niet iedereen staat zo te jubelen bij deze scholen. Rik Rutten van De Correspondent schreef kritisch over de vervlechting privaat en publiek geld bij het uitbesteden van zomerscholen. Bovendien verlies je door het uitbesteden van zomerscholen aan externe partijen het zicht op de leraren die voor die klassen staan, zo schrijft leraar Steven Geurts. Hij wijst erbijvoorbeeld op dat veel ingehuurde docenten inderdaad geen lesbevoegdheid hebben. Daarnaast moeten leerlingen vaak betalen om deel te nemen aan zomer- en lentescholen die georganiseerd zijn door externe partijen. Niet alle leerlingen kunnen dat, wat de ongelijkheid alleen maar bevordert. Op die manier promoot het ministerie dus schaduwonderwijs ten gunste van de eigen doorstroomcijfers.
Top Intitute for Evidence-based Education Research (TIER), Procesevaluatie lentescholen & Effectonderzoek lente- en zomerscholen 2016. Maastricht: Universiteit Maastricht.
1 'Schaduwonderwijs is riskant'
2 ‘Verbieden is niet de oplossing’
3 Pilot zomerscholen succesvol
4 Zomerschool helpt tegen zittenblijven
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
