Wat goed oogt op papier, blijkt in de klas niet altijd te werken. En wat werkt bij leerlingen, sluit soms niet aan bij hoe het in de boeken staat. Met die ervaring wilde het lectoraat De Pedagogische Opdracht iets doen: in plaats van theorie en praktijk in de lerarenopleiding als twee aparte onderdelen te behandelen, besloten onderzoekers van Hogeschool Inholland samen met de Pabo Alkmaar te kijken hoe ze de relatie tussen theorie en praktijk kunnen versterken. Het resultaat: de Noord-Hollandse Samenscholing, een partnerschap tussen de pabo, de onderzoekers en vijf regionale opleidingsscholen. Sinds 2020 kunnen studenten hier een dag in de week deelnemen aan een speciaal leerteam. Samen met instituuts- en schoolopleiders en een praktijkbegeleider werken ze aan een thema, bespreken ze opgedane ervaringen en kijken ze mee in verschillende klassen van een aangesloten basisschool. Dat levert leerzame inzichten op, zoals blijkt uit de verhalen van opleidingsdocent Karin Leliveld, student Milou Vermaas en schoolopleider Lisette Groot.
opleidingsdocent bij Pabo Inholland Alkmaar
‘Eerder kregen studenten op de opleiding te horen over een bepaalde theorie. Vervolgens konden ze op hun stageschool kijken hoe die aansloot op wat ze in de klas zagen. Pas in hun verslag zag ik als docent of ze het begrepen hadden of tegen vragen aanliepen. Binnen de Noord-Hollandse Samenscholing is dat anders. Samen met een schoolopleider geef ik les op de opleidingsschool, waarbij studenten kennis uit de opleiding direct kunnen koppelen aan de praktijk.
Vaak beginnen we buiten de klas met een korte instructie over een didactisch of pedagogisch thema. De studenten kunnen vervolgens bij verschillende leerkrachten in de klas zien hoe dit thema vorm krijgt en de belangrijkste indrukken noteren in hun logboek. Daarna komen we weer bijeen en bespreken we welke kenmerken studenten zagen en effectief vonden. Mijn taak is vervolgens om een beweging op gang te brengen, waarbij studenten samen individuele ervaringen op basis van wetenschappelijke bronnen analyseren.
‘Beweging op gang brengen’
Soms is een vraag van de school het startpunt. Zo organiseerde een school een themaweek over het kinderboek Pluk van de Petteflet. Konden de studenten daarvoor een rijke leeromgeving maken? Ze richtten vervolgens een gang in als de flat van Pluk. Op elke “verdieping” werd, op basis van wat ze uit de theorie wisten, een ander ontwikkelingsgebied gestimuleerd: taal, rekenen, spel, motoriek en Engels. Voor elk gebied was ook een rollenspel bedacht. De studenten uit het leerteam introduceerden de rollenspellen door een toneelstuk op te voeren. Dankzij de gesprekken binnen het leerteam stimuleren we studenten ook om na te denken over hun eigen onderwijsstijl en -visie en hoe zij deze kunnen vertalen naar de praktijk. Daar hebben ze de rest van hun loopbaan veel voordeel van.’
derdejaars student NHS
‘In korte tijd heeft de Noord-Hollandse Samenscholing zich ontwikkeld tot een leuke, uitdagende opleiding. Ik zit nu in jaar drie en vind de sterke koppeling met de praktijk erg prettig. Elke week gaan mijn medestudenten en ik langs op een opleidingsschool om antwoord te vinden op een van onze leervragen. Die scholen zetten hun deuren open, laten ons meekijken in de lessen en geven ons een actieve rol. Op die dagen lopen we geen stage, we zijn er puur om te leren. We pakken samen de literatuur erbij, verzamelen en bespreken indrukken, doen ideeën op en proberen soms nieuwe dingen uit.
Een van de vragen in ons leerteam was: hoe kun je een rijke leeromgeving voor het jonge kind creëren? Daarover is in de literatuur veel informatie te vinden. Een rijke leeromgeving gaat over het type lesmateriaal, de lokaalinrichting, maar ook over de vraag hoe de leerkracht met de klas omgaat en hoeveel tijd jonge kinderen krijgen om te spelen. Met behulp van een observatieformulier hebben we bekeken hoe al deze aspecten vorm kregen op de opleidingsschool: de speelhoeken, de aankleding van lokalen en de spelmaterialen. Ook observeerden we het lerarengedrag. Het is interessant om te ontdekken hoe bewust leraren hun klas vaak organiseren.
‘Ieders bijdrage telt’
Een groot voordeel van de Noord-Hollandse Samenscholing is dat je als student in een kleine groep aan de slag gaat: we zijn met maximaal vijftien studenten. Iedereen kent elkaar en ieders bijdrage telt. We leren van en met elkaar. Ik heb het gevoel dat ik hierdoor straks nog beter beslagen ten ijs kom, als ik aan het werk ga.’
schoolopleider bij Stichting Ronduit
‘Dankzij de Noord-Hollandse Samenscholing versterken theorie en praktijk elkaar. Theorie gaat leven als de student zich er een beeld bij kan vormen. En dat gebeurt als je met elkaar scholen in trekt, gericht om je heen kijkt en praktijkervaringen vanuit verschillende contexten bespreekt.
‘Theorie gaat leven’
Door het bespreken van hun ervaringen, werken de studenten niet alleen aan hun eigen ontwikkeling, maar stimuleren ze ons ook om opnieuw naar ons handelen en het onderwijs te kijken. Ze helpen ons om alert te blijven en brengen ons soms op nieuwe ideeën. Zo helpen we elkaar verder.
We geven als opleidingsschool studenten veel ruimte om kennis te maken met verschillende contexten: ze zien diverse soorten scholen van binnen en schuiven aan in klassen op verschillende niveaus. Ook nodig ik geregeld experts van onze stichting uit om bij de leerteams aan te schuiven en te vertellen over hun ervaringen.
Voor scholen binnen onze stichting is de Noord-Hollandse Samenscholing bijzonder waardevol. De studenten brengen veel nieuwe kennis de scholen in en koppelen deze actief aan wat ze om zich heen zien. Ze stellen de meest uiteenlopende vragen: Hoe geeft een leraar goede feedback? Hoe ziet een effectief compliment eruit? Vanuit de theorie weten ze dat het belangrijk is om positieve feedback te koppelen aan wat je wilt vergroten of ontwikkelen. Bijvoorbeeld de inhoud van de les, het proces, de aanpak, het gedrag. Met behulp van een kijkwijzer observeren ze in de praktijk hoe leerkrachten positieve feedback geven en bespreken ze hoe effectief dat is. Wat kan een leerling nu eigenlijk met die feedback? Daarover hebben ze het dan samen na afloop. Zo houden studenten en leerkrachten elkaar scherp.’
Meer lezen over het thema ‘Samen opleiden en professionaliseren’? Ga naar inholland.nl.
Dit artikel verscheen in de InHolland-special van Didactief, januari/februari 2023.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
