In het Engels bestaat de uitdrukking The devil is in the details, maar, zo leerde ik al ‘googelend’, oorspronkelijk luidde de uitspraak Der liebe Gott steckt im Detail. Aan de filosoof Nietzsche wordt de verandering toegeschreven – die had het niet zo op met God. Ook meende hij dat ‘gewone mensen’ niet tot het goede geneigd zijn. Wat het laatste betreft laat de speciale uitgave van en over het lectoraat De Pedagogische Opdracht van Hogeschool Inholland zien dat dit voor leraren toch een grove misvatting is (net zoals dat voor de uitoefenaars van de andere zogenoemde noodzakelijke beroepen overigens het geval is).
‘Het zijn de
details die
ertoe doen’
Wat mij echter vooral treft in deze special, is dat het inderdaad de details in het beroep van leraren zijn die ertoe doen. Niet alleen de hoeveelheid details waarmee een leraar rekening moet houden als die bijvoorbeeld tijdens een les rekenen pedagogische mogelijkheden ziet. En niet alleen de subtiele signalen van leerlingen waarnaar een leraar goed moet kijken om te zien wat er echt schuilgaat achter bepaald gedrag. Maar ook hoe details er altijd toe kunnen doen – welk verschil de aandacht voor details kan maken. Dat kan ‘m in het gewone zitten door bijvoorbeeld, bijna onopvallend, met een aai over de bol een leerling te complimenteren of met een knipoog iets te relativeren. Maar ook in het bijzondere, door een leerling extra in de gaten te houden omdat er thuis problemen zijn.
Het lectoraat laat zien hoe belangrijk pedagogisch en onderwijskundig onderzoek naar details is. En dan niet zozeer de details van de uitkomsten van toetsen of vragenlijsten. Die moeten natuurlijk ook correct zijn én correct geïnterpreteerd worden om goede beleidsmatige beslissingen te kunnen nemen. Maar ook, of wellicht juist, de details van het handelen van leraren, waarvan altijd een pedagogische invloed uitgaat. Die vragen meer aandacht van onderzoekers dan er tot nu toe is.
Tot slot. Alledaagse details zie je gemakkelijk over het hoofd – toekomstige leraren moeten dan ook in hun opleiding oog leren krijgen voor die details én hoe zij die pedagogisch kunnen inzetten. Tevens moeten de details beter gezien en meer gewaardeerd worden door buitenstaanders. Niet alleen door ambtenaren en politici, maar ook door schoolleiders, ouders, kortom door alle betrokkenen bij het onderwijs. Want als je doorhebt dat leraren met liefde aandacht schenken aan de details, zie je pas echt hoe belangwekkend hun werk is.
Doret de Ruyter is hoogleraar educatie aan de Universiteit voor Humanistiek.
Dit voorwoord verscheen in de InHolland-special van Didactief, januari/februari 2023.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
