Onderzoek

Vak in vreemde taal

In Nederland bieden ongeveer 130 van de 700 vo-scholen een tweetalige stroom aan. Leerlingen krijgen in de onderbouw naast de lesuren Engels zo’n 50 tot 60% van de vakken in het Engels. Vanwege het eindexamen is in de bovenbouw Nederlands weer leidend.
De meeste scholen hanteren de CLIL-didactiek (Content and Language Integrated Learning). Idealiter is er een duidelijke taakverdeling: bij Engels leren leerlingen over de vormkenmerken van de taal en over cultuur, bij de andere, niet-talenvakken draait het om de mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid en kennis van vaktermen en van het specifieke vakdiscours. Alle docenten moeten leerlingen feedback geven over hun taalgebruik.

Meer samenwerken

Evelyn van Kampen bevroeg 218 CLIL-docenten en zag dat de lespraktijk vaak anders is. De niet-talendocenten stimuleren wel dat leerlingen veel Engels spreken, maar verbeteren hun taalfouten doorgaans niet. Verder is het accent op vaktaal vrijwel afwezig. Een vakspecifieke integratie tussen taal en inhoud is er dus niet.

Ze signaleert ook dat de samenwerking tussen docenten Engels en hun collega’s van de andere vakken niet goed van de grond komt. Lerarenopleider Liz Dale (HvA) komt in haar onderzoek tot vergelijkbare conclusies. Uit onder meer een enquête onder 143 docenten Engels blijkt dat deze worstelen met hun rol: wat moeten ze precies in hun eigen lessen behandelen en hoe kunnen ze collega’s ondersteunen bij een geïntegreerde benadering?
Dale stelt een praktische oplossing voor: laat docenten Engels taalondersteuning bieden aan collega’s én hun eigen vak (taalkunde en literatuur) vormgeven volgens de geïntegreerde CLIL-aanpak. Leerlingen krijgen dan uitdagender lessen en de docenten ontdekken beter wat de combinatie inhoud en taal behelst, en kunnen zo hun collega’s beter ondersteunen. ‘Lerarenopleiders zouden de kernidentiteit van docenten Engels als taal- en literatuurdocent als startpunt kunnen nemen voor het ontwikkelen van andere tto-onderwijspraktijken.’

Evelyn van Kampen, What’s CLIL About Bilingual Education? A Window on Content and Language Integrated Learning Pedagogies. Proefschrift ICLON/Universiteit Leiden, 2019.
Liz Dale, On Language Teachers and CLIL: Shifting the Perspectives. Proefschrift Universiteit van Amsterdam, 2020.

Dit artikel verscheen in Didactief, november 2020.