Onderzoek

'The Leader in Me verbindt schoolontwikkelingen'

Wat zijn de drie grote uitdagingen in het onderwijs op dit moment?
Koning: 'De eerste is de focus op de resultaten voor taal, rekenen en lezen.'
Scholten: 'De tweede zijn vaardigheden van de 21e eeuw. Initiatief nemen, communiceren, samenwerken, kritisch denken en flexibiliteit. Het gaat erom hoe je overeind blijft in een samenleving die snel verandert.'
Koning: 'Daarnaast heeft iedereen in het onderwijs met waardenoverdracht te maken. Zowel openbare als scholen met een religieuze grondslag willen waarden en cultuur meegeven.'

Kan The Leader in Me daarbij een rol spelen?
Scholten: 'Als je mensen in het onderwijs, ouders en het bedrijfsleven vraagt wat ze belangrijk vinden, dan komen alle drie de uitdagingen boven drijven. Maar door spanning tussen wat leraren kinderen willen meegeven enerzijds en afgerekend worden op (Cito-)scores of examenresultaten anderzijds, blijft minder tijd over voor waardenoverdracht en vaardigheden van de 21e eeuw. Volgens ons staan die zaken niet tegenover elkaar, maar kun je ze juist alle drie met elkaar verbinden.'
Koning: 'De drie zaken komen samen doordat leerlingen hun eigen leerdoelen stellen en zelf behaalde resultaten bijhouden in hun rapport, het leadershipnotebook. Tijdens een leiderschapsdag presenteren ze hun rapport aan derden. Doelen stellen, je vorderingen bijhouden en presenteren zijn vaardigheden van de 21e eeuw. De waardenoverdracht zie je terug doordat ze niet alleen het doel stellen een bepaald cijfer te halen voor rekenen, maar bijvoorbeeld ook klasgenootjes willen helpen die het moeilijk hebben. Bij The Leader in Me is daar meer aandacht voor dan bijvoorbeeld in de huidige rapporten op school.'

Wat is de kracht van het Leader in Me-model?
Koning: 'Dat je kinderen gewoonten aanleert die hen helpen zichzelf te ontwikkelen. Bijvoorbeeld: eerst luisteren en dan praten. Of dat je kinderen die ruzie hebben een oplossing leert vinden waar ze allebei tevreden mee zijn (win-win). Covey zegt: "Zie de waarde van een kind en laat het hem zelf zien zodat hij zich kan ontwikkelen." Het gaat om de visie op kinderen: dit ben jij, dit kun jij en we gaan jou helpen om die talenten te ontwikkelen. De vraag voor leerlingen is: welke keuzes maak ik en wat kan ik daarmee bereiken? De wereld is niet maakbaar, maar je kunt de invloed die je op je leven hebt, wel vergroten. De 7 gewoonten zijn een goede basis om daar handen en voeten aan te geven.'
Scholten: 'Het programma is niet iets compleet nieuws, het bestaat al sinds 1999 en is gebaseerd op eeuwenoude universele principes. Je doet als school wat je altijd al deed, maar met de 7 gewoonten heb je taal en gereedschap in handen om het te verbinden aan waar je het allemaal voor doet: de toekomst van het kind.'

Welke rol hebben leraren daarbij?
Scholten: 'Zij hebben een voorbeeldrol. Om kinderen te helpen hun eigen waarden en mogelijkheden te ontdekken, begin je bij jezelf. Ben je in gesprek of discussie met ouders of een collega? Dan geldt ook de gewoonte: eerst luisteren, dan pas praten. Ook zal de leraar altijd naar win-win zoeken. Daarmee gaat de effectiviteit van het team omhoog.'
Koning: 'Het zelfbewustzijn bij leraren groeit. De verandering zit in de gemeenschappelijke taal, de 7 gewoonten en een paar kleine gereedschappen. Als je leraren vraagt wat hen inspireert dan zeggen ze: leerlingen helpen zelfstandig te worden. Het Leader in Me-proces biedt veel materiaal voor leraren en ouders om in de klas en thuis mee te werken. In groep 1 leren kinderen bijvoorbeeld bij gewoonte 2 (begin met het einddoel voor ogen), hoe ze een planning maken als ze een verslag schrijven of een spreekbeurt gaan houden. Er zijn filmpjes met speelse voorbeelden beschikbaar en een werkboek met de verschillende stappen van een planning.'

Hoe stuurt de schoolleider leraren aan?
Koning: 'The Leader in Me is een proces dat je met elkaar doet. Maar de schoolleider is daarin cruciaal en heeft een voorbeeldrol, anders krijg je het niet van de grond. Ook een schoolleider zal daarbij eerst luisteren naar de wensen van zijn team en dan praten. Om de lighthouse-status* te bereiken, stuurt een schoolleider op negen criteria. Dat gaat om zaken als: is er een lighthouseteam? Gebruiken we leadershipnotebooks? Is het gebouw volgens The Leader in Me ingericht met binnen en buiten de lokalen posters, lijsten en muren met foto's en teksten (Ik denk, ik kies en ik kijk terug) die de 7 gewoonten verbeelden en verwoorden?'

Sluit The Leader in Me aan bij passend onderwijs?
Koning: 'Het kan een oplossing zijn voor passend onderwijs denk ik. Tijd om te kunnen differentiëren is een belangrijke factor bij passend onderwijs. Het mooie aan The Leader in Me is dat leraren op een inclusieve school in Engeland vertelden dat ze veel meer tijd hebben dankzij het programma.
Doordat je kinderen verantwoordelijkheid geeft, houd je tijd over. Kinderen zorgen bijvoorbeeld zelf dat de boekenkast op school netjes blijft en houden bij wie welk boek leent. Door het kind centraal te stellen, komt er tijd en ruimte vrij om anderen extra aandacht te geven.'

Welke rol heeft het model bij opbrengstgericht werken?
Scholten: 'Opbrengstgericht werken gaat ook over leerdoelen stellen. Vaak zie je dat de leraar doelen stelt, kinderen zijn nauwelijks betrokken. Hierin is winst te behalen.'
Koning: 'Bij The Leader in Me gaat het er niet meer om of een leraar resultaten haalt, dat doet een kind namelijk zelf. Een voorbeeld: een kind leest wat minder goed, bij The Leader in Me denkt een kind niet: ik moet het beter doen, want ik loop achter, maar: Ik heb als doel dat ik goed wil leren lezen.'

Wereldwijd zijn ruim 1.500 scholen bezig met The Leader in Me. Wat zijn de effecten?
Scholten: 'Je kunt het succes afmeten aan de stijgende leerresultaten, blijkt uit onderzoek. Ook neemt het aantal keer dat kinderen uit de klas worden gezet af en het pestgedrag vermindert. Leraren merken dat de motivatie van leerlingen om aan schooltaken te werken groter wordt en dat motiveert de leraar weer. Met andere woorden: ze gaan met meer plezier naar school en hebben zin om te leren.'
Koning: 'Scholen merken dat het programma de cultuur op hun school verbetert. Als een leerling verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen leven en leerproces, groeit het zelfvertrouwen.'

*Een lighthouse-status is een kwaliteitskeurmerk waarbij de school aantoont dat ze aan negen geformuleerde kwaliteitscriteria van Covey voldoet.

Dit artikel is onderdeel van de Didactief-special The Leader in Me (oktober 2013), die tot stand is gekomen in opdracht en met financiële bijdrage van CPS.

Bronvermelding

1 The Leader in Me