Nieuws

De 7 schoonheden van (persoonlijk)leiderschap

1 Wees proactief - Jij hebt invloed op je eigen leven

Hoewel we niet kunnen bepalen wat er allemaal op ons afkomt, kunnen we wel kiezen hoe we daarmee omgaan. 'Wees proactief' gaat over de vraag: neemt een kind die keuzevrijheid ook serieus? Als een leerling wordt geplaagd, moet hij zelf het initiatief nemen door bijvoorbeeld naar de leraar te stappen, in plaats van terug te plagen of te gaan slaan. Als iets fout dreigt te gaan, hoe kun je daar dan zelf iets aan doen in plaats van iemand anders de schuld te geven? Als leraar kun je kinderen leren initiatief te nemen en keuzes te maken. Door ze hun eigen verantwoordelijkheid en leiderschapstaak te geven, krijgen ze steeds meer regie over hun eigen leven.

2 Begin met het einddoel voor ogen - Maak een plan

Je leert je leerlingen niet zomaar ergens aan te beginnen, maar eerst doelen te stellen. Later zullen ze namelijk in hun werk ook op hun productiviteit en opbrengsten worden aangesproken. Je vraagt je leerlingen: Wat gaan we maken? Een vlieger? Hoe gaan we dat doen? Eerst papier knippen, en dan? Stokjes lijmen. En dan? Met touw vastmaken. Kinderen leren zo structureel volgens een plan te werken. Niet alleen als taak of opdracht, ze passen het toe bij alles wat zij op school doen, maken of leren.

3 Belangrijke zaken eerst - Eerst werken, dan spelen

Dit geldt ook na schooltijd. Je leert jouw leerlingen dat je eerst begint met het belangrijkste, namelijk huiswerk maken, en dat je daarna kunt spelen. Straks op de middelbare school moeten kinderen meer zelfstandig werken, dan is het belangrijk dat ze hebben geleerd om eerst belangrijke taken te doen. Kinderen kunnen ook een stappenplan maken en lijstjes afwerken. Het gevolg is dat je dan gaat werken aan het ontwikkelen van gewoonten in plaats van het 'dwingen' tot een bepaalde taak.

4 Denk win-win - Iedereen kan winnen

Dat klinkt volwassen, win-win. Toch kunnen ook kinderen hier heel goed mee om gaan. Als je als kind ruzie hebt, moet de oplossing voor beide partijen goed zijn, anders gaat het niet werken. Op The Leader in Me-scholen in de VS, Zweden, Noorwegen en Engeland is het pestgedrag enorm gedaald omdat leerlingen verantwoordelijkheid voor elkaar nemen. Kernvraag is hier: denk je in overvloed of in schaarste? Een voorbeeld: op een school in Londen formuleerde de klas een gezamenlijke ambitie om hun nieuwe klasgenoot uit Afghanistan - die geen woord Engels sprak - te helpen. Dat is denken in overvloed, samen succesvol zijn.

5 Eerst begrijpen, dan begrepen worden – Luister voordat je praat

Hoe gaaf is het als je dit principe al op jonge leeftijd kan leren? Je kunt dit heel zichtbaar maken. Er zijn klassen die een talkingstick gebruiken. Soms zijn dat prachtige totempaaltjes, met ingekerfde bloemen gemaakt door leerlingen. Wie de talkingstick krijgt, mag spreken en hij of zij alleen. Pas als hij zich begrepen voelt, geeft hij de talkingstick door. Wie het stokje overneemt, herhaalt eerst wat de vorige spreker heeft gezegd. Want het gaat om: luister met je oren en luister met je hart.

6 Synergie - Samen is beter

Synergie draait om samenwerken of samen spelen, de goede dingen van een ander leren zien en gebruiken. Het lijkt op win-win, maar win-win gaat over jouw manier van denken: welke oplossing is goed voor iedereen? Synergie gaat over hoe je samen tot de beste oplossing komt. Dat is op school eenvoudig uit te leggen. Kijk maar naar sport. Je hebt een keeper, een verdediger en een aanvaller. Die heb je allemaal nodig om samen tot iets moois te komen. Dit past de leraar ook toe in lessituaties. De één is goed in taal, de ander is handig met de computer. Bij een les teamwork kan de één een digitaal schema opstellen, de ander vult in wie er allemaal een ijsje wil.

7 Houd de zaag scherp - Evenwicht voelt het best

Soms hoeven leerlingen niet te werken, maar mogen ze tussendoor iets doen waar ze energie van krijgen. Actief dingen doen - hobby, spelen, sporten - zodat zij ook op lange termijn kunnen presteren. Het is het verhaal van de gans en het gouden ei... Zorg goed voor de gans, dan heb je morgen ook weer een gouden ei. Maar ook: waarom we veel fruit moeten eten maar ook af en toe patat mogen hebben en waarom je tijd voor jezelf en de mensen om je heen moet nemen. Volwassenen kunnen hiervoor een weekplanning maken waarin ook quality-time is opgenomen. Kinderen kunnen dat ook. Zie gewoonte 2: begin met een doel voor ogen, maak een plan. Leerlingen nemen termen als proactief en win-win snel over, tegelijkertijd kunnen ze ook nog volkomen kind zijn.

Dit artikel is onderdeel van de Didactief-special The Leader in Me (oktober 2013), die tot stand is gekomen in opdracht en met financiële bijdrage van CPS.

Verder lezen

1 The Leader in Me