Wat is een serious game?
'Een computerspel waarmee kinderen gericht hun woordenschat, probleemoplossend vermogen of sociaal-emotionele vaardigheden kunnen verbeteren. Ik heb in mijn onderzoek Op pad met Haas gebruikt, een veelbekroonde game om woordenschat en probleemoplossend vermogen te stimuleren. Kleuters doen in dit spel allerlei opdrachten. De muis is een kwast waarmee ze telkens nieuwe elementen aan het spellandschap toevoegen en daarmee het verhaal veranderen, bijvoorbeeld veel wolken tekenen, waardoor het gaat regenen.'
Je hebt kleuters geobserveerd tijdens het spelen van dit spel. Waar lette je op?
'Ik wilde weten hoe executieve functies de kinderen helpen bij het goed uitspelen van de game.'
Eh, executieve functies, wat waren dat ook alweer?
'Ze vormen de dirigent van je brein. Ze sturen het denken en de informatieverwerking, het gedrag en de emoties. Tijdens het leren sturen ze de aandacht en de planning van taken. Deze functies ontwikkelen zich heel langzaam. Kleuters hebben er daarom bijvoorbeeld veel moeite mee hun aandacht vast te houden. Als we hen daarbij kunnen helpen, ondersteunen we indirect hun leren.'
Terug naar de gamende kinderen, wat zagen jullie?
'We lieten ruim honderd kleuters het spel twee keer direct achter elkaar spelen. De eerste keer is het spel nieuw en uitdagend, en worden kinderen geprikkeld. Voor leren is herhaling echter belangrijk en we wilden weten of kinderen, als het nieuwe eraf is, ander taakgedrag lieten zien. We keken onder meer hoe lang ze over het spel deden, hoe vaak ze wegkeken van het spel, hoeveel fouten ze maakten en hoeveel hints ze nodig hadden. Kinderen met hoger ontwikkelde executieve functies doen het spel sneller, zijn geconcentreerder en hebben minder hints nodig.'
En zagen jullie verschil tussen de eerste en tweede keer spelen?
'Bij de eerste keer bleek aandachtscontrole belangrijk voor het succesvol uitspelen van het spel. De executieve functies spelen dan op cognitief niveau een rol, bij het bepalen van strategieën en het oplossen van problemen. Bij de tweede keer, wanneer de verrassing eraf is, helpen de functies om afleiding in spelgedrag tegen te gaan. Kinderen met laag ontwikkelde executieve functies is het moeilijk om doelgericht te blijven in hun spelgedrag. Voor hen is het belangrijk dat het spel niet te veel toeters en bellen bevat: die leiden hen af. Het spel moet kinderen sturen en helpen bij de taak te blijven. Maar het moet ook weer niet te makkelijk of te simpel worden, de game moet bij herhaald spelen ook kunnen blijven uitdagen door bijvoorbeeld nieuwe dingen te brengen. Dus niet te veel extra prikkels, maar blijf wel uitdagen op relevante taken.'
Heb je nog tips voor leerkrachten?
'Het voordeel van games is dat ze een zelfstandige, individuele en adaptieve manier van leren bieden. Nadeel is dat er minder externe controle en steun van de leerkracht is, waardoor het spel een groot beroep doet op de executieve functies van kinderen.
Wij zijn bezig met vervolgonderzoek: we hebben oefeningen ontworpen om de ontwikkeling van die functies te ondersteunen terwijl kinderen bezig zijn met taken die de beginnende geletterdheid stimuleren. Bijvoorbeeld ingebedde oefeningen tijdens instructies om kinderen te leren hun aandacht erbij te houden en om een taak op te hakken in kleine stapjes. In dit vervolgonderzoek kijken we ook naar de leerwinst. Want uiteindelijk gaat het daar natuurlijk om.'
Eva van de Sande, Eliane Segers en Ludo Verhoeven, The Role of Executive Control in Young Children's Serious Gaming Behaviour. In: Computers and Education, maart 2015.
Tekst: Bea Ros
Dit artikel is eerder verschenen in de rubriek Onderzoek Kort van Didactief (april 2015).
3 augustus 2015
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
