Onderzoek

Samen voor de klas?

Samenwerkende docenten? Docenten zijn toch koning in eigen klas? ‘Niet meer. Docenten werken steeds minder geïsoleerd en zullen in de toekomst minder vaak alleen in de klas staan. Het is niet voor niets dat in de Wet op de Beroepen in het Onderwijs is opgenomen dat samenwerken een belangrijke competentie is voor docenten. Je ziet dat terug in de opleidingen. Elkaar vragen om advies of om feedback, bijvoorbeeld door eens bij een collega in de les te kijken, kan de kwaliteit van het onderwijs omhoog helpen. Door samen te werken kunnen docenten van elkaar leren.’
Moeten scholen hun vaksecties afschaffen en teams van samenwerkende docenten vormen?  ‘Nee. Samenwerken moet vooral een middel zijn om het onderwijs te verbeteren. Het is geen doel op zich. Steeds vaker zie je dat scholen gaan lesgeven volgens een thematisch curriculum. Diverse vakken worden geïntegreerd. Het idee daarachter is dat je later in de maatschappij ook te maken krijgt met complexe situaties waarin je kennis uit allerlei vakken en disciplines nodig hebt. Neem een concrete opdracht als ‘ontwerp een hotel’. Je kunt daar wiskunde en economie in integreren, maar je krijgt in dat hotel ongetwijfeld te maken met internationale gasten, dus de moderne talen spelen ook een rol. Om dergelijke thema’s goed te kunnen invullen, moeten docenten van verschillende vakken samen nadenken over de beste manier. Dan is samenwerking functioneel’
Je hebt gekeken op een vo-school waar al veel wordt samengewerkt. Hoe ging het daar? ‘Wat ik heb gezien, is dat docenten vanuit een visie op hoe ze als school de lessen willen invullen, zijn gaan samenwerken. Maar ze zijn er nog niet doelbewust mee bezig. Ze doen al wel heel veel en heel veel gaat ook goed, maar het is allemaal nog niet systematisch. Daar ligt volgens mij een taak voor teamleiders en schoolleiders. Zij zouden vanuit een aantal principes het samenwerken nog kunnen versterken. Je kunt daarbij denken aan het ontwikkelen van gezamenlijke doelen en het verhelderen van ieders rol in de groep. Verder moet je groepsnormen, regels waaraan iedereen zich te houden heeft, bespreken en nadenken over eigenaarschap. Daarnaast kan een kritisch-reflectieve houding de samenwerking verder  helpen.’
Kunnen alle docenten altijd samenwerken? ‘Ik heb gekeken naar de rol die diversiteit speelt bij de samenstelling van docententeams. Daarbij bleek dat grote verschillen in dienstjaren en beroepservaring het functioneren van een team kunnen belemmeren. Verschillen in opleidingsniveau en sekse zijn juist voordelig.’ Zijn thematisch onderwijs en samenwerkende docententeams de toekomst? ‘Dat durf ik niet te zeggen. Het is vooral afhankelijk van wat voor soort school je samen wilt zijn. Als je kiest voor samenwerken, doe het dan goed. Verwacht niet dat het vanzelf gaat, maar sta stil bij het proces. Het is wel zo dat er in de opleiding van docenten meer aandacht komt voor het samenwerken door docenten. Ik verwacht dus wel dat we het in de toekomst meer zullen gaan zien.’