Recente rapporten van de Onderwijsraad en de KNAW wezen er al op: de 21ste eeuw is echt begonnen en bepaalde vaardigheden worden nu meer dan vroeger gevraagd. Het gaat dan om creativiteit, samenwerken, kritisch denken en communiceren in een samenleving die diverser is dan ooit. En – steekwoord ‘digitale geletterdheid’ – in een door ICT gedomineerde samenleving kom je niet vooruit als je niet overweg kunt met de informatielawine die dagelijks via internet, Facebook en Twitter over ons heen komt.
Reden genoeg voor het ministerie van OCW om SLO, het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling, te laten onderzoeken in hoeverre deze zogenoemde 21ste eeuwse vaardigheden al zijn opgenomen in het bestaande curriculum en hoe ze in de praktijk aan bod komen. Dat leverde een gemengd beeld op. ‘Op papier en ook in de klas besteden de meeste scholen wel aandacht aan 21ste eeuwse vaardigheden,’ vertelt Annette Thijs, projectleider bij SLO, ‘maar het gebeurt nog niet structureel en doelgericht.’
‘Zo wordt een vaardigheid als samenwerken wel genoemd in het leerplan, maar nauwelijks als doel op zich gesteld. Dat zie je terug in de klas, waar leerlingen wel regelmatig een opgave in tweetallen moeten maken, maar slechts zelden meer gevarieerder vormen van samenwerken blijken te oefenen.’
Die indruk wordt bevestigd door twintig schoolbezoeken door SLO en de gegevens van bijna 1.700 vragenlijsten die leerkrachten uit PO en onderbouw VO invulden. Zo’n tweederde van de respondenten gaf aan zich niet voldoende toegerust te voelen om deze vaardigheden te onderwijzen. Gespecialiseerde scholen als een technasium, cultuurprofielschool of mediawijsheidschool scoorden op onderdelen wel beter, maar ook daar gold dat het brede palet van de 21ste eeuwse vaardigheden nog niet goed uit de verf kwam.
Wat gaat SLO op basis van deze bevindingen aan het ministerie rapporteren? Thijs: ‘Er is onder de bevraagde leraren duidelijk behoefte aan professionalisering en aan concretisering van de vaardigheden in lesmateriaal en praktijkvoorbeelden.’ Behalve dergelijke ondersteuning denkt Thijs dat het goed is als op landelijk niveau in de kerndoelen het belang van 21ste eeuwse vaardigheden scherper onderstreept wordt. ‘Er is behoefte aan houvast. Neem Australië. Daar is in landelijke leerplankaders aangegeven welke vaardigheden van belang zijn en hoe je met deze vaardigheden aan de slag kunt in de verschillende leerjaren.’ Hoe de 21ste eeuwse vaardigheden het beste een plek kunnen krijgen in het Nederlandse curriculum, zal duidelijk worden uit het nationaal curriculum dat volgens de begroting 2015 in de maak is.
Meer weten over dit onderzoek? Lees het artikel Op naar de toekomst! van onder meer Annette Thijs in het vorige nummer van Didactief (september 2014).
Dit artikel is verschenen in de rubriek Leerplan in Didactief, oktober 2014.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
