‘Mij krijgen ze niet weg.’ Andrew Moffat is emotioneel, maar standvastig. Hij laat zich niet wegpesten. 
Twee maanden geleden stonden er zo’n driehonderd ouders bij het hek van de basisschool in Birmingham waar de Brit lesgeeft, te schreeuwen dat hij ‘moest oprotten’. Vanwege zijn project No Outsiders, dat inclusiviteit en begrip voor diversiteit bepleit. Maar zíj denken dat hij hun kinderen wil ‘opvoeden’ tot homoseksuelen.
Moffat werd volwassen in de jaren tachtig. ‘We hadden Boy George (een homoseksuele popster, red.), maar die woonde niet in Birmingham,’ zegt hij met gevoel voor understatement op de cocktailparty, na afloop van de uitreiking van de Global Teacher Prize (GTP) op 24 maart. Moffat behoorde dit jaar tot de tien finalisten (samen met de Nederlandse Daisy Mertens); de Keniaanse priester Peter Tabichi heeft gewonnen en krijgt een miljoen dollar mee naar huis.
Aan de rand van het zwembad van hotel The Palm in Dubai, waar de prijs werd uitgereikt, valt alle stress van Moffat af. Met een wijntje in de hand kijken we terug op wat hem overkomen is: ‘Op school draag ik vaak een regenboogstropdas, twee jaar geleden ben ik er uit de kast gekomen en ik maak er geen geheim van dat ik gay ben. Diversiteit vind ik belangrijk, vandaar mijn project No Outsiders. Maar verder was het nooit een groot ding. Dat veranderde plotsklaps toen ik tot de finale van de GTP doordrong.’
Scholen in Birmingham zijn doelwit in een campagne tegen lessen over relaties en seksuele voorlichting (foto Aaron Chown/Hollandse Hoogte).
De Parkfield Community School, waar Moffat voor de klas staat, ligt vlak bij Bordesley Green, een buurt in Birmingham waar vooral moslims uit Pakistan en Somalië wonen. Negen van de tien leerlingen heeft een migratieachtergrond en spreekt Engels als tweede taal. In een tijd waarin racisme en hate crimes in Engeland toenamen, ontwikkelde Moffat een paar jaar geleden zijn serie van 35 lessen voor de basisschool. De crux, zegt hij in oneliners zoals alle finalisten van de GTP die tot in de puntjes beheersen: ‘We moeten kinderen leren diversiteit te omarmen, we moeten hun hoofden en harten veroveren, want anders zal haat overwinnen.’ Het is een boodschap die volgens hem na de aanslag op twee moskeeën in Christchurch, Nieuw Zeeland, aan urgentie heeft gewonnen.
Op zijn school leek het aanvankelijk simpel. ‘Ik werk met kleuters en gebruik veel prentenboeken: Elmer de olifant, Mommy, Mama, and Me of Here We Are: Notes for Living on Planet Earth. Mijn boodschap aan de kinderen: het maakt niet uit hoe je eruitziet, wat je gelooft, met wie je een gezin vormt, of je een hoofddoek draagt of niet, we zijn allemaal verschillend en dat is prima. Zolang we er maar samen over kunnen praten. En als je ergens onzeker van wordt: stel een vraag, want je staat nooit alleen zolang je met elkaar kunt praten.’
‘Homoseksuele
agenda’ leidt tot
felle protesten
De Engelse onderwijsinspectie Ofsted beloonde Moffats project in 2016 met het predicaat excellent, in november 2017 ontving hij zelfs een koninklijke onderscheiding voor zijn inzet ter bevordering van gelijke rechten en tolerantie. Kroon op zijn werk leek de nominatie voor de GTP in december 2018. Moffat liet zo’n tienduizend genomineerde leraren uit 179 landen achter zich en werd wereldwijd een mediaster in het circus dat de GTP ook is. Opmerkelijk overigens dat hij het zo ver schopte in deze competitie, omdat de prijs wordt uitgereikt in een land waar homoseksualiteit bij wet is verboden (Dubai is de hoofdstad van het gelijknamige emiraat, onderdeel van de Verenigde Arabische Emiraten). In het dankwoord dat hij voorbereidde voor het geval hij zou winnen, moest hij de verwijzing naar zijn mannelijke echtgenoot maar liever schrappen, werd hem door de organisatie wel te verstaan gegeven.
In Engeland kreeg Moffats nominatie al snel een smetje. In de week dat hij tot GTP-finalist bestempeld werd, afgelopen februari, ontstond online rumoer rond No Outsiders. Psycholoog en bekeerde moslima Kate Godfrey-Faussett zette een filmpje op YouTube waarin ze protesteert tegen ‘sekslessen’ in het Engelse onderwijs. Ze spreekt van ‘social engineering’, (met andere woorden indoctrinatie), ‘een aanval op het gezin’, en een ‘oorlog tegen de moraal’ die ‘de onschuld van kinderen’ schaadt. Er werd zelfs een petitie gestart tegen zijn nominatie als finalist.
Politie adviseert Moffat
elke dag andere route
naar school te nemen
Al langer voert Godfrey-Faussett strijd tegen lessen over relaties en seksuele voorlichting (RSE) in het onderwijs en weet daar in Engeland veel media-aandacht mee te krijgen. Zo haalde ze 114 duizend handtekeningen op voor een Stop RSE-petitie en werd ze onderwerp van gesprek in het Engelse parlement. Parkfield en drie andere scholen zijn nu speerpunt in haar campagne. Haar timing hangt samen met een wijziging in het Engelse beleid ten aanzien van seksuele voorlichting op school (zie kader Verhit debat).
Terwijl Moffat wereldwijd geprezen werd om zijn excellente docentschap, werd hij er nu in Birmingham van beschuldigd een ‘homoseksuele agenda’ te hebben en homoseksualiteit te promoten bij kleuters. Parkfield Community School stond (en staat nog steeds) bijna dagelijks op de voorpagina van de plaatselijke en al gauw van de landelijke kranten. Binnen een mum van tijd had de school tachtig formele klachten van ouders binnen, tekenden vierhonderd ouders een petitie tegen No Outsiders en werd Moffat online bedreigd.
Vanaf januari 2019 werd Parkfield geconfronteerd met wekelijkse protesten aan het schoolhek door tientallen ouders en kinderen tegen meester Moffat. Na een maand besloot de school No Outsiders op te schorten, maar de commotie was zo groot dat ouders dat weigerden te geloven. Op 1 maart werden circa 600 kinderen een dag thuisgehouden uit protest tegen de lessen van Moffat (die inmiddels dus helemaal niet meer plaatsvonden). Een oproep van de school dat de protesten schadelijk zouden zijn voor de leerlingen haalde niets uit.
De politie adviseert Moffat elke dag een andere route van en naar school te nemen en ook niet steeds op hetzelfde moment te vertrekken. ‘Ik heb met mijn man afgesproken dat ik even bel als ik veilig op school ben aangekomen. Hij vindt het doodeng en ziet het liefst dat ik stop met lesgeven. Maar school heeft mij gevormd en is mijn leven.’
Moffat zag zich geconfronteerd met een petitie tegen zijn nominatie voor de Global Teacher Prize (foto GESF).
Hij was en is verbijsterd, zegt Moffat. ‘Dit project heeft vier jaar fantastisch gedraaid, without a whisper of complaint. Slechts vier van de 35 lessen gaan over seksuele diversiteit. We hebben het vooral over allerlei verschillen tussen mensen en over Britse waarden. Het programma is de afgelopen twee jaar overgenomen door tientallen scholen elders in het land. Dit zijn geen sekslessen, het gaat helemaal niet over wat er in de slaapkamer gebeurt of over hoe baby’s gemaakt worden. Het draait om sociale cohesie, om al die verschillende mensen in het Engeland van vandaag.’
Juist omdat hij de afgelopen vier jaar ook workshops met ouders heeft gedraaid over diversiteit is hij verbaasd over de plotselinge commotie. ‘We hebben 29 bijeenkomsten gehad – de Ofsted heeft ze geteld – en er was niks aan de hand. Ik ga iedere maandag met vijftien leerlingen naar andere scholen om daar met vaak niet-islamitische leerlingen te praten en vrienden te maken. We doen spelletjes, praten over onze verschillen, spelen een potje voetbal, en het lukt altijd. Kinderen zijn er helemaal niet mee bezig wat voor huidskleur een ander heeft, maar ze weten heel erg goed wat het betekent om buitengesloten te worden. En dat wil niemand.’
‘Ouders hebben zich
laten beïnvloeden
door activisten’
No Outsiders is gekaapt door activisten, vertelt Moffat, mensen die niets met de school te maken hebben. Ouders hebben zich laten beïnvloeden, groepsdruk deed de rest. En dat heeft dramatische effecten op zijn leerlingen: ‘Sommigen komen in tranen de klas in ’s morgens, anderen komen later om het tumult te ontlopen, maar er zijn ook kinderen die met hun ouders aan het schoolhek stonden te schreeuwen: “Get Mr. Moffat out!” en “Shame, shame, shame!” Dat doet pijn. Aan de andere kant is het juist goed. Er ontstaat dialoog, dit is hoe democratie werkt. Het is een geweldige les voor leerlingen. Het is moeilijk, maar we moeten er als school doorheen.’
Stapt hij er echt zo makkelijk overheen? Tuurlijk, Moffat is niet van steen. ‘Kinderen die aan het hek hadden staan schreeuwen, kwamen daarna helemaal high de klas in, en dan vroegen ze mij: “Meester, hebt u gehoord wat we tegen u riepen buiten?” En ik speelde dat ik van niets wist: “Nee, ik heb niks gehoord, wat is er aan de hand?” Ik laat ze zien: we doen nu weer normaal. We gaan aan het werk, lezen en rekenen. Als ze vragen: “Wordt u weggestuurd, gaat u weg?” Dan zeg ik: “Welnee, ben je gek!” Je moet erboven staan. Maar het doet pijn natuurlijk.’
|
Moffat heeft veel steun gehad van zijn bestuur, de Excelsior Multi Academy Trust: ‘Onze voorzitter Hazel Pulley is echt een rots in de branding voor me.’ Zij liet in de Britse krant The Guardian optekenen dat Moffat ‘geweldig werk’ doet dat ‘iedereen in staat stelt samen te leven en verschillen te accepteren. (…) Wat wij onderwijzen, is de wet van dit land. Wat ouders hun kinderen thuis vertellen, is hun zaak, maar het is geweldig dat kinderen op school verschillende zienswijzen horen.’ Helaas, constateert ze ook, is de school terechtgekomen in een landelijk debat. Dat is een understatement voor de rollercoaster waarin Parkfield en Moffat verkeren.
Schoolbestuur, gemeente, onderwijsinspectie, ministerie van onderwijs, parlementsleden en ouders zijn sinds eind december in overleg. De No Outsiders-lessen zouden na Pasen hervat worden, maar zijn voor onbepaalde tijd stopgezet. Reden volgens de schoolleiding: onbelemmerd onderwijs ‘in een harmonieuze omgeving’ staat voorop.
En dat is lastig zolang het dreigement van een resterend groepje mondige ouders blijft staan. Tegenstanders van Moffat hebben zich verenigd, wel hebben ze hun protesten ‘voorlopig’ opgeschort. Hun woordvoerder benadrukt dat de school moet samenwerken met ouders ‘in een geest van partnerschap en coöperatie in plaats van tegenover hen te gaan staan’.
‘De protesten zijn
ook een geweldige
les voor kinderen’
Een kleine groep ouders heeft kortom het gevoel in hun rechten beknot te worden, omdat hun kinderen lessen krijgen die niet met hun normen en waarden overeenkomen. Lessen over thema’s bovendien die binnenkort wettelijk verplicht worden (zie kader Verhit debat). De boze ouders worden gesteund door activisten van elders, volgens Britse kranten. En die weten de pers te vinden. Hun boodschap: tot nu toe is het gesprek behoorlijk bevooroordeeld gevoerd; de campagne van psycholoog Godfrey-Faussett helpt om de manier waarop onze gezinnen zich moeten aanpassen in Engeland ter discussie te stellen.
No Outsiders is daarmee het slachtoffer geworden van een strijd over wiens normen en waarden de boventoon voeren in het onderwijs: die van de Britse overheid, die respect voor inclusiviteit en gelijke rechten en seksuele voorlichting wil onderwijzen, of die van enkele ouders die daar heel anders over denken.
|
Colin Diamond, onderzoeker aan de Universiteit van Birmingham en voormalig onderwijswethouder ter plaatse, is geschrokken van de commotie. Hij vindt het onverstandig dat Parkfield de diversiteitslessen heeft opgeschort. In The Guardian zegt hij: ‘Het zendt de boodschap uit dat het curriculum onderhandelbaar is als je maar genoeg herrie schopt.’ Andere scholen die met het programma van Moffat werken, zouden daarmee kwetsbaar worden. In Birmingham zijn er inmiddels op meer scholen protesten georganiseerd, die eveneens de No Outsiders-lessen hebben opgeschort.
Moffat kan begrip opbrengen voor de schorsing van zijn programma in een poging de rust te herstellen, maar wil op de lange termijn van geen wijken weten. Hij vraagt zich wel af hoe het verder moet. Op zijn vorige school – eveneens in Birmingham, de Chilwell Croft Academy – nam hij ontslag na een vergelijkbare kwestie.
Als de adrenaline van de GTP een beetje begint te zakken, aan de rand van het zwembad, klinkt hij in de loop van het gesprek bijna wanhopig. ‘Ik wil helemaal niet naar een andere school, dit is mijn thuis, maar ik begin een veiligheidsrisico te worden. Vlak voordat ik naar Dubai vertrok, zei mijn schoolleider inderdaad al dat we binnenkort moeten overleggen hoe nu verder.’ Hij slaapt en eet slecht, vertelt hij, en hoewel hij steun ontvangt van verschillende kanten (waaronder belangenorganisaties van islamitische homoseksuelen), vergt het gebeuren veel van zijn incasseringsvermogen.
Hoeveel invloed
krijgen ouders van
Britse overheid?
Moffat wordt gesteund door Stonewall, een liefdadigheidsorganisatie die zich inzet voor gelijke rechten voor homo’s en lesbiennes in Engeland (vergelijkbaar met Gay & School in Nederland). Ook de Engelse onderwijsinspectie staat vanaf het begin achter Moffat. Hoofdinspecteur Amanda Spielman liet publiekelijk weten dat het essentieel is dat kinderen jong leren dat sommige gezinnen twee moeders of twee vaders hebben. Eerder verklaarde de Ofsted al dat Parkfield uitstekend werk deed door tolerantie, acceptatie en wederzijds respect te promoten.
Minister van onderwijs Nick Gibb is voorzichtiger. Hij stelt dat scholen bij bepaalde lesstof rekening moeten houden met het geloof van hun leerlingen en hun ouders. Hij zit in een dilemma dat herkenbaar zal zijn voor veel bewindslieden in Europese staten met immigranten uit landen die in sociaal en religieus opzicht conservatiever zijn. Er is democratisch van alles afgesproken, maar wat te doen als een mondige minderheid zich niet in die afspraken herkent?
Hoewel Moffat zijn best doet positief over te komen, is hij duidelijk teleurgesteld in het gebrek aan steun van zijn eigen ministerie. Al realiseert hij zich dat het eigenlijk niet om hem gaat en dat er sprake is van een patstelling waarin de overheid maar lastig kan manoeuvreren zonder juist nog meer protesten op te roepen. Maar ook als je naar het grotere plaatje kijkt, vindt hij de terughoudendheid van minister Gibb onbegrijpelijk. ‘We hebben een van de hoogste percentages tienerzwangerschappen in Engeland’, mompelt hij, terwijl hij een slok neemt van zijn witte wijn in het Palm-hotel. ‘En dan hebben ouders straks het recht hun kinderen weg te houden van seksuele voorlichting op school!’
De afgelopen jaren draaide Moffat juist ook workshops met ouders, ‘without a whisper of complaint’ (foto GESF).
Vijftig Labour-parlementsleden hebben staatssecretaris van onderwijs Damian Hinds inmiddels gevraagd ook LHBT-onderwijs verplicht te stellen, om te voorkomen dat scholen bezwijken onder de druk van een klein aantal mondige conservatieve ouders. Hinds liet al wel weten dat hij absoluut achter leraren als Moffat staat en dat je niet vroeg genoeg kunt beginnen over wederzijds respect en begrip. Een aantal parlementsleden stelt voor ouders en de organisatie Stonewall te betrekken bij het ontwerpen van een curriculum voor relatieles en seksuele voorlichting.
Dat lijkt een flinke uitdaging. Activisten hebben al laten weten dat zij No Outsiders-achtige lessen op alle Engelse scholen willen stoppen. Experts waarschuwen dat wat nu in Birmingham gebeurt, na september 2020 zal gebeuren in heel Engeland, tenzij de regering haar poot stijf houdt voor gelijke rechten en diversiteit.
Op het moment dat dit artikel ter perse ging, stond Andrew Moffat nog voor de klas. Hij schreef de aanpak Challenging Homophobia in Primary Schools (Stonewall, 2007). Didactief was in Dubai op uitnodiging van het GESF.
Bekijk ook een masterclass van Moffat.
Beste leraar van de wereld
Foto GESF |
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
Verhit debat
Moffat-taferelen in Nederland?
De winnaar van de Global Teacher Prize 2019 is Franciscaner monnik Peter Tabichi. Hij geeft wiskunde en science op een middelbare school op het platteland van Kenia, waar regelmatig droogte en honger heersen. De school heeft één computer, slecht internet en circa zestig leerlingen per klas. Desondanks weet Tabichi zijn leerlingen – vaak wezen of uit eenoudergezinnen – ver te brengen. Hij startte een talenten- en bètaclub op school, zijn leerlingen wonnen met hun science-projecten diverse (inter)nationale prijzen. Tabichi komt uit een onderwijsfamilie, zijn vader (die naast hem op het podium stond in Dubai) en zeven andere familieleden staan voor de klas.
