Stroeve gesprekken, een moeilijk bereikbare vader of een informatieavond met ontevreden gezichten. De spanning over het advies en de middelbare schoolkeuze kan een goede relatie met ouders in de weg staan. Investeer aan het begin van het schooljaar in het contact, adviseert Annette Diender. En organiseer interactieve ouder-kindbijeenkomsten. Diender was betrokken bij het tot stand komen van verschillende praktische handreikingen op dit thema voor basis- en voortgezet onderwijs, in samenwerking met onderzoekers Mariëtte Lusse, Monique Strijk en Marinka Kuijpers.
Op sommige scholen heeft de leerkracht alleen contact met ouders als er problemen zijn. Het gevolg is dat ouders en leerlingen ouderbetrokkenheid gaan associëren met slechte berichten: ‘Voor goed nieuws bellen ze niet’. Het effect is een negatieve sfeer thuis en dat werkt averechts op het schoolsucces van het kind. Startgesprekken aan het begin van het schooljaar dragen bij aan een goede relatie en vertrouwen van ouders. Vooral als de schoolloopbaanontwikkeling van het kind de rode draad vormt (begin met het grote plaatje) en de leerling zelf over zijn ontwikkeling vertelt. Geef ook de ouder het woord: wat ziet hij bij zijn kind en hoe denkt hij dat het gaat? Met een startgesprek laat je bovendien zien hoe ouders thuis de dialoog kunnen aangaan: door te luisteren en vragen te stellen. Je kunt hen ook een opdracht meegeven: 'Vraag eens aan jouw dochter wat zij belangrijk vindt aan een middelbare school. De
sfeer, de afstand, de begeleiding?’ Dit kunnen ouders doen aan de hand van gesprekskaartjes. Ouder en kind bepalen dan samen een top 4.
Denk wel goed na over wát je vraagt van ouders, zegt Diender. Zo is hulp bij huiswerk in sommige gevallen geen goed idee, omdat ouders voorkenn
is missen of geen heldere uitleg geven. Zij kunnen zich overvraagd voelen, wat kan leiden tot machteloosheid en onbegrip. Zorg er als leerkracht daarom voor dat je ouders leert kennen en pas daar je verzoek op aan. Dan kan iedereen een rol in de schoolcarrière spelen, ongeacht achtergrond en opleidingsniveau.
Trek niet te snel conclusies over de betrokkenheid van ouders. Een lage opkomst op een informatieavond betekent niet altijd dat ze niet betrokken zijn. Sommigen hebben meerdere kinderen die dezelfde school doorliepen, wat de terugkerende voorlichting over de Entreetoets minder relevant maakt. Vraag je af wat een reden is om wél naar school te komen, adviseert Diender. Een tip is om leerlingen bij de organisatie te betrekken. Kinderen in groep 7 of 8 hebben vaak originele ideeën voor een informatieavond over het vo. Wanneer zij daarna hun ouders uitnodigen (en zelf meegaan), heb je een goede kans op een geïnteresseerd publiek.
De ene informatieavond is de andere niet. Met alleen een praatje en PowerPointpresentatie bereik je vaak niet iedereen. Zorg liever voor een interactieve ouder-kindbijeenkomst, adviseert Diender. Begin bijvoorbeeld met stellingen waarover ouders met hun kind in discussie gaan: ‘Ouders moeten een VO-school kiezen voor hun kind’, of pittigere: ‘Havo/vwo is beter dan vmbo.’ Op een school in Rotterdam speelden ouders het kwaliteitenspel met hun zoon of dochter. Aan de hand van kaartjes konden leerlingen een antwoord vinden op vragen als: wie ben ik? Wat zijn mijn sterke en zwakke punten? De leerkracht liep rond en coachte ouders en leerlingen. Deze werkvorm gaf meteen een beeld van hoe er thuis met elkaar gesproken werd.
Een goede relatie met ouders opbouwen kost tijd en een gemiddeld schooljaar zit zo vol. Diender adviseert scholen om een tijdlijn te maken met alle activiteiten en momenten waarbij ouders betrokken zijn. Zo voorkom je dat je een week van tevoren in je agenda ziet dat er een ouderavond gepland staat en je te weinig voorbereidingstijd hebt.
Dit artikel is gebaseerd op de workshop ‘Opbrengstgerichte Ouderbetrokkenheid’ op de NRO-conferentie Onderwijsachterstanden in Amersfoort op 12 februari 2020.
Annette Diender werkt als trainer en procesbegeleider met scholen aan een betere samenwerking met ouders.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
