‘Ik ben nu ruim anderhalf jaar met Lesson Study bezig. Met een groep van 25 leraren van onze scholengemeenschap hebben we onder begeleiding van de RUG een Lesson Study-cyclus doorlopen en ik heb nu op onze school twee cycli begeleid. De grootste meerwaarde is voor mij dat je als leraar de ruimte krijgt om in alle rust na te denken waarom je in de klas de dingen doet zoals je ze doet. Daar is normaal gesproken geen tijd voor. Met collega’s van mijn sectie hebben we ons de vraag gesteld hoe je leerlingen minder bevreesd kunt maken voor formules als de Wet van Ohm. Dat leidde tot een les waarin de leerlingen aan de slag gingen met draaibare kubussen, om de relaties tussen verschillende grootheden letterlijk tastbaar te maken. Dat werkte heel goed. Lesson Study heeft alleen zin als de schoolleiding er echt achter staat. Wij zijn regelmatig in de ochtend een paar uur vrij geroosterd zodat we ermee aan de slag kunnen. Zo moet het ook. Als je steeds pas na het achtste uur bij elkaar kunt gaan zitten, werkt het niet. Lesson Study is best intensief en vraagt de nodige tijd, maar is het elke minuut waard.’
Pieter Palsma, docent natuurkunde CSG Augustinus
‘Dit zie je terug in de kwaliteit van ons onderwijs’‘Met ingang van dit schooljaar nemen de docenten van al onze zes scholen deel aan minimaal een Lesson Study-cyclus per jaar. In het onderwijs kom je veel hypes tegen, maar Lesson Study is een beproefde professionaliseringsaanpak die docenten niets oplegt. Ze krijgen juist ruimte om hun eigen vragen op te pakken. Ze wisselen daarbij niet alleen ervaringen uit, maar maken samen een les. Dat zorgt voor een andere dynamiek. Veel docenten vinden het best spannend als er iemand in de klas meekijkt. Maar bij een Lesson Study-onderzoeksles beoordeel je niet een collega, maar kijk je naar het effect van de les die je gezamenlijk bedacht hebt. Bij de jaarplanning wordt rekening gehouden met de uren die docenten hieraan kwijt zijn. Ja, met al die verschillende roosters en werkdagen is dat een enorme klus. Wat Lesson Study ons over pakweg vijf jaar gaat brengen? Dan zijn we de beste school van Groningen! Maar serieus: de toetsscores schieten niet van vandaag op morgen omhoog, maar onze leraren krijgen wel een beter beeld van het effect van hun lessen op de leerlingen. Dat zie je op termijn absoluut terug in de kwaliteit van ons onderwijs.’
Nol Benders, directeur/bestuurder van de Christelijke Scholengemeenschap Groningen
‘Het heeft onze sectie goed gedaan’‘Lesson Study biedt de kans om op je vak te reflecteren en je leert je collega’s op een andere manier kennen. In principe kun je een Lesson Study-cyclus met docenten van heel verschillende secties opzetten, maar je vindt sneller een gemeenschappelijke vraag als je qua vak bij elkaar in de buurt zit. Met onze sectie Frans hebben we een les ontwikkeld waarin de leerlingen een dialoog moesten maken. Ze konden kiezen of ze de opdracht alleen of in koppels uitvoerden en dat vonden ze heel prettig. Sindsdien probeer ik in mijn eigen onderwijs meer keuzemogelijkheden in te bouwen. Verder zijn we dankzij Lesson Study als sectie gaan nadenken hoe wij beter samen kunnen werken. Hoe laat je ieders inbreng tot zijn recht komen, hoe geef je op een effectieve manier feedback? Een complete Lesson Study-cyclus vraagt best wat tijd en het is soms lastig ieders agenda op elkaar af te stemmen, maar je krijgt er wel wat voor terug. Het heeft onze sectie echt goed gedaan.’
Annemieke Hageman, docent Frans CSG Augustinus
‘Er is veel enthousiasme, maar het is geen abc’tje’‘Ik vind het als directeur heel belangrijk dat leraren met elkaar over onderwijs spreken. Lesson Study is een mooie manier om dat op een gestructureerde manier te doen. De Lesson Study-teams zijn bij ons divers samengesteld, met mensen van verschillende afdelingen. Een praktijkdocent is eraan gewend dat zijn leerlingen door het lokaal rondlopen. Die kijkt anders naar leerlinggedrag dan een avo-docent en dat levert leuke gesprekken op. We willen nu per jaar twee Lesson Study-cycli draaien, op termijn misschien meer. Het is mijn taak om daar tijd voor te vinden. Daarom draaien we af en toe in plaats van een 50-minuten rooster een dag of zelfs een week met lessen van 40 minuten, dan is er in de middag tijd voor Lesson Study. Verder zijn we gestopt met verplichte collegiale consultatie, want als je van leraren extra inspanningen verwacht, moet je
wel elders iets schrappen. Ik proef bij mijn team veel enthousiasme over Lesson Study, maar het is geen abc-tje. Je moet de tijd nemen om het op te starten en goed in de gaten houden dat je leraren niet overvraagt.’
Henk Lammerts, vestigingsdirecteur CSG Kluiverboom
Promotieonderzoek naar effectiviteitLesson Study biedt leraren een kader om aan de hand van een onderzoeksvraag met elkaar in gesprek te gaan over hun lespraktijk. Die vraag kan van alles zijn: Hoe lossen leerlingen een bepaald wiskundig probleem op? Hoe betrekken we verschillende typen leerlingen bij de les? Voor haar promotieonderzoek (Rijksuniversiteit Groningen) naar de effectiviteit van Lesson Study, gaat Iris Uffen twee jaar lang op diverse scholen Lesson Study-cycli observeren. ‘Van die cycli maken we audio-opnames, we bevragen alle teamleden en kijken hoe de Lesson Study-ervaringen doorwerken in de dagelijkse lespraktijk van de betrokken docenten. Wat mij nu al opvalt: als je alle stappen van een Lesson Study-cyclus doorloopt – het formuleren van een vraag, het ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van een onderzoeksles – kom je automatisch in aanraking met verschillende perspectieven: je eigen perspectief als docent, maar ook dat van collega’s, leerlingen, onderwijskundige literatuur, externe experts. Dat biedt veel meer verdieping dan als je een probleem voorlegt en een collega meteen aandraagt: ‘probeer dit eens’. Je stelt het benoemen van een oplossing uit, bekijkt een vraag van alle kanten en krijgt zo een veel rijker begrip.’ Het promotieonderzoek wordt gefinancierd door het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek. |
Dit artikel verscheen in de special Lesson Study bij Didactief, januari/februari. Deze special kwam tot stand met financiering van Consortium Lesson Study NL.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
