Zeg Cito en iedereen denkt aan de toets waar achtstegroepers drie dagen op zitten te zweten. Veel ouders denken dat dit een staatstoets is. Cito, dat is toch zoiets als de Nederlandsche Bank of de politie. Niet leuk, wel betrouwbaar, want van de overheid. Erger is dat veel Kamerleden niet weten dat scholen gewoon betalen voor de afname van de toets. Alleen scholen lijken te weten dat deze toets gewoon een commercieel product is. En de concurrenten van de Cito-toets natuurlijk. Zij zien knarsetandend hoe Cito niet alleen een vorstelijk marktaandeel heeft (80%), maar ook telkens aangehaald en voorgetrokken wordt door OCW. OCW lijkt zich van geen kwaad bewust. Misschien is dat wel de grote verrassing en onthulling na maandenlang spitten in mails tussen OCW en Cito, notities, memo’s, met de hand gekrabbelde nota’s en Kamerstukken: dat de publieke en private poot van Cito voor OCW-ambtenaren een pot nat zijn. Ze doen officieel zaken met stichting Cito, de publieke poot die op staatssubsidie drijft. Maar ze vragen doodleuk om bedrijfsdata van Cito BV. Of ze sturen OCW-persberichten rond over de Cito-scores. Het is alsof het ministerie van Financiën goede sier zou maken met de toegenomen verkoop van rookworsten door de Hema.
OCW houdt Cito in een innige omhelzing. Cito laat zich dat graag aanleunen, en geef ze eens ongelijk. Zaken zijn immers zaken. En OCW heeft het Cito jarenlang wel erg makkelijk gemaakt om zaken te doen. Zo bevat de wet-SLOA (subsidiëring landelijke onderwijsondersteunende activiteiten) geen syllabe over intellectueel eigendom – en dus kan Stichting Cito vrijelijk kennis doorsluizen naar Cito BV. Bovendien stelde de overheid heel lang geen grenzen aan het eigen vermogen van Stichting Cito en kon de laatste dankzij de lucratieve uurtarieven van de overheid (het dagtarief was in 2009 €1.112) miljoenen aan eigen vermogen opbouwen. Met dank aan de overheid kon Cito (Stichting en BV) in 2011 een prachtig pand van 17 miljoen laten verrijzen in de Arnhemse binnenstad en dit ook nog eens voor 9 miljoen piekfijn laten inrichten. Ondertussen blijft het zakendoen niet beperkt tot de Nederlandse markt. Cito-voorman Roorda wil van Cito ‘de grootste toetsontwikkelaar van Europa’ maken. De Cito-tentakels reiken inmiddels tot in Turkije. Daarnaast is Cito te vinden op de Bahama’s en in de Amerikaanse staat Delaware, beide notoire belastingparadijzen.
Op 10 september tikt de Eerste Kamer de nieuwe wet-SLOA als hamerstuk erdoor. Daarmee wordt Cito wettelijk ontwikkelaar van de verplichte centrale eindtoets voor het primair onderwijs. Het Cito krijgt het onderwijs steeds steviger in zijn greep.
Lees vanaf 3 september op onze website:
Deze artikelenserie is geschreven door Ronald Buitelaar, Anja Vink en Bea Ros met medewerking van Lodewijk van der Kroft en kon mede dankzij subsidie van het Fonds voor Bijzondere Journalistieke Producties tot stand komen.
Dit artikel verscheen in Didactief, september 2013.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
