Tot een aantal jaren geleden scoorde interconfessionele basisschool De Eschmarke prima, maar niet meer dan dat. De school was in zo'n tien tot vijftien jaar gegroeid van nul tot circa 500 leerlingen en dat had veel energie gekost. Tijd, vonden bestuur Stichting Katholiek Onderwijs Enschede (KOE) en directie, om eens te kijken of er ook een kwalitatieve groei mogelijk was. Tot nu toe was er veel aandacht uitgegaan naar welbevinden van de kinderen in de werkplaats die De Eschmarke wil zijn. Maar ook cognitief kon er in deze tijd van excellentie nog wel een slag gemaakt worden. Directeur Marja Baede besefte dat de professionele vaardigheden van de leraren dan wel een impuls nodig hadden. Iedereen was zo druk geweest met de groei van de school dat er voor het bijhouden van het vak niet altijd tijd was geweest. En dat, terwijl de aanpak van de leraar, zo blijkt uit alle onderwijsonderzoek, de sleutel is tot hogere leerprestaties. Er werd besloten ruimte te maken in het jaarrooster voor training door rekenexperts van Expertis en voor klassenconsultaties.
De intern begeleider
De leraren van De Eschmarke zijn ontzettend trots op de resultaten, maar vooral op de professionele groei die ze hebben meegemaakt. Manon Analbers, intern begeleider onderbouw en leraar groep 1: 'Ik ben vooral trots op de openheid van het team. Het is in onze school heel normaal om bij elkaar in de les te kijken, feedback te geven en de toetsresultaten per groep te bespreken. Ik maak het nu zelfs mee dat collega's mij om advies vragen. Of ik langs wil komen en ze wil helpen om de les beter te maken. Dat vind ik echt geweldig: gerichte feedback geven in de les. Zaak is nu om dit vast te houden. Hiertoe zet Stichting Koe netwerkbijeenkomsten in, waarin leraren hun ervaringen kunnen delen met andere scholen en kunnen voortbouwen op wat ze geleerd hebben.'
'We hebben er belang bij, dat iedereen zijn werk zo goed mogelijk doet en zo goed mogelijke resultaten boekt,' aldus Baede. Dat lijkt gelukt. Na afloop van het verbetertraject zijn de resultaten van de leerlingen op de Cito-lvs rekenen verbeterd van op tot ver boven het landelijk gemiddelde niveau. En niet alleen rekenen. Over de hele linie zijn de Cito-scores verbeterd. Baede vervolgt: 'Gedurende het traject is het team steeds beter zijn eigen rol gaan inzien. Ik heb mijn team daar echt in zien groeien. We zoeken niet meer naar excuses om te verklaren waarom resultaten goed of slecht zijn. We richten ons juist op het deel dat we zelf in de hand hebben: de instructie.'
De leraar
De leraren van De Eschmarke zijn zich er tijdens het rekenverbetertraject vooral bewust van geworden dat de leerlingresultaten direct afhankelijk zijn van hún handelen. De intern begeleiders zorgden voor taakgerichte feedback in de les, waardoor leraren hun instructie en feedback op de kinderen konden verbeteren. Marloes Scholten, leraar van groep 2, zegt: 'Ik blijf scherp doordat collega's me van feedback voorzien.' Dat was niet meteen vertrouwd, vertelt Marieke Kroese, leraar groep 5: 'In het begin was het wel eng om iemand in de klas te hebben. Ook was het spannend om een collega feedback te geven. Maar ik leer er veel van: ik zie dingen bij collega's die ik zelf kan gebruiken. Omgekeerd krijg ik feedback van collega's en van intern begeleider of directie die heel waardevol is. Door dit te oefenen wordt het steeds gewoner.'
Een eerste stap in het verbetertraject was alle neuzen dezelfde kant op, de zogenoemde ketenaanpak. Bij De Eschmarke startte het team met het opstellen van gezamenlijk gedragen leerlijnen voor rekenen. 'Schoolbreed werd bijvoorbeeld afgesproken dat iedere leraar de rekenles voortaan start met een korte en krachtige automatiseringsoefening die past bij de les', zegt Anouk Siebrand, rekencoördinator. 'Voordeel van afspraken is dat het eigenaarschap creëert. Je houdt elkaar aan de afspraak die je samen hebt gemaakt, veel meer dan aan iets wat de directie van bovenaf oplegt. Dit soort trajecten moet je als team dragen, is mijn ervaring. Als rekencoördinator heb ik er dan ook voor proberen te zorgen dat alle collega's zich konden vinden in de leerlijnen. Het gaat tenslotte om hún lessen.' Veel praten over onderwijs dus, dat was er in tijden van groei ook een beetje uitgeslipt. Vanuit de leerlijnen werkten de leraren aan de kwaliteit van hun eigen lessen. Zij hielpen daarbij elkaar door middel van klassenconsultaties en ze kregen scholing door externe adviseurs. Met als resultaat dat ze nu aan de hand van de leerlijn een eigen lesprogramma samenstellen en niet meer 'slaafs' de methode volgen. Zo geven ze meer op maat les. Omdat van de klasseconsultaties verslagen werden gemaakt kon intern begeleider Manon Analbers ook conclusies trekken voor de hele organisatie: 'Er waren bijvoorbeeld problemen met automatiseren. Nu besteden we daar aan het begin van iedere rekenles aandacht aan.'
De bestuurder
Bestuurder Jos Sprakel van Stichting Katholiek Onderwijs Enschede: 'We hebben er op aangestuurd dat leraren in dit rekenverbetertraject algemene informatie kregen over: Wat zijn nou de bouwstenen van effectief onderwijs? Daarna pas lag het accent meer op het toepassen in de groep. We hadden natuurlijk slechts indirect zicht op de voortgang en de resultaten. Zo moet het ook. De directeur stuurt als onderwijskundig leider de leraren aan en zij is verantwoordelijk voor wat er in de school gebeurt en verandert. Ik bespreek regelmatig de toetsresultaten met haar en het managementteam van de school. Zodoende houd ik bovenschools zicht op de opbrengsten.'
Dit artikel is onderdeel van de Didactief-special Onderwijs in de 21e eeuw (mei 2013), die tot stand is gekomen in opdracht en met financiële bijdrage van Expertis.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
