Onderzoek

Kies je voor je leerlingen of je lio?

Een leraar in opleiding (lio) moet het lesgeven in de praktijk leren. Maar wat nou als het tijdens de stageles een pan wordt of jouw leerlingen verkeerde dingen aangeleerd krijgen?
De meeste leraren in het basisonderwijs grijpen in dergelijke situaties vrij vaak en behoorlijk nadrukkelijk in, blijkt uit het promotieonderzoek van onderwijskundige Marieke Jaspers. Ze deed een vragenlijstonderzoek onder 159 leraren en interviewde er 25. Hun dubbelrol wringt: leraren geven intuïtief prioriteit aan het leerproces van hun leerlingen boven dat van de lio. Hoe sterk ze ingrijpen, hangt af van de situatie: bij een fout in de lesinhoud bijvoorbeeld nadrukkelijker dan bij ordeproblemen.

Is dat ingrijpen te beïnvloeden? Jaspers testte dit door de 159 leraren te verdelen in drie groepen: een groep kreeg een korte video te zien waarin een onderwijswetenschapper vertelde over hoe belangrijk de mentorrol is voor de ontwikkeling van de lio, een andere kreeg juist een video waarin werd verteld over hoe belangrijk hun rol als leerkracht is, en de laatste fungeerde als controlegroep en kreeg niets te zien. De tweede groep, waarbij de rol van leraar was uitgelicht, bleek vaker en nadrukkelijker in te grijpen dan de controlegroep. De eerste leraren (mentorrol) grepen juist minder en minder nadrukkelijk in. Zij gaven de lio meer ruimte om fouten te maken en daarvan te leren.

Jaspers beveelt lerarenopleidingen aan om praktijkbegeleiders explicieter voor te lichten over het belang van hun rol als mentor. En een tip voor de mentor en lio: bereid een les niet alleen inhoudelijk samen voor, maar spreek een duidelijk leerdoel af en koppel wel of niet ingrijpen daaraan. Bijvoorbeeld: niet ingrijpen bij handelingen die met dit leerdoel te maken hebben en bij alles daarbuiten wel.

Marieke Jaspers, Mentor Teachers in Primary Education: The Delicate Balance Between their Mentor and Teacher Roles. Proefschrift Universiteit Utrecht, 2019.

Dit artikel verscheen in Didactief, mei 2020.