Het is een typische kip-of-eikwestie: leren leerlingen beter lezen als ze gemotiveerd zijn of raken ze gemotiveerder naarmate ze beter kunnen lezen? Die discussie wil, in elk geval in Nederland, zich ook nog weleens toespitsen op de vraag of je vooral moet investeren in leesplezier of juist in een goede leesdidactiek.
Leesonderzoek maakt al jaren duidelijk dat er onmiskenbaar een relatie is tussen leesmotivatie en leesvaardigheid. Maar van een simpele oorzaak-gevolgrelatie is geen sprake. Onderzoekers houden het eerder op tweerichtingsverkeer. Dat is ook de conclusie van een nieuwe Amerikaanse meta-analyse van 132 studies. Wel blijkt dat bij jonge kinderen iets anders te liggen: hun leesvaardigheid voorspelt weliswaar goed hoe gemotiveerd ze later zijn, maar hun motivatie blijkt niet altijd een goede voorspeller voor hun latere leesvaardigheid. Dat benadrukt het belang van gedegen leesinstructie in de eerste leerjaren: die legt de bodem voor goede leesvaardigheid én leesmotivatie (die dan weer de leesvaardigheid versterkt).
Wat verstaan we eigenlijk onder leesmotivatie? Allereerst de doeloriëntatie of de intentie waarmee iemand gaat lezen. Als tweede overtuigingen over de eigen leesvermogens en over de waarde van lezen, gevoed door eerdere leeservaringen. En ten slotte de houding tegenover en interesse in lezen. De laatste twee aspecten blijken veel sterker gerelateerd aan leesvaardigheid dan doeloriëntatie. In plaats van enkel te constateren ‘deze leerling is niet gemotiveerd’, is het dus belangrijk om te kijken op welk punt het precies schort.
Andere nuanceringen bleken er minder toe te doen. Zo maakt bij motivatie het leesdomein (technisch lezen, leesbegrip) niet uit. Ook blijft de relatie tussen motivatie en leesvaardigheid door alle leerjaren, van kleuterklas tot laatste klas vo, even sterk. Weliswaar neemt de leesmotivatie af naarmate leerlingen ouder worden, maar de voorspellende kracht (dus de relatie met leesvaardigheid) wordt niet meer of minder.
Voor een succesvol leesoffensief is het dus belangrijk om op beide paarden in te zetten: leesplezier én een goede leesdidactiek.
|
Jessica Toste e.a., A Meta-Analytic Review of the Relations Between Motivation and Reading Achievement for K-12 Students. In: Review of Educational Research, 2020. |
Dit artikel verscheen in Didactief, oktober 2021.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
