Interview

In de biotoop van Lucelle Comvalius

                                                          '(Em)powervrouw'

Een afspraak maken om een les bij te wonen van Lucelle Comvalius (47) is nog best lastig. De docent Social Civics wil het aantal aanvragen met ‘toeschouwers’ beperken nu ze haast wekelijks bezoek krijgt van geïnteresseerden op het Teachers College (TC) in Zwolle. De opleiding is een kruising tussen de pabo en de lerarenopleiding Windesheim. Comvalius begon er dit schooljaar haar nieuwe baan, na 24 jaar lesgeven op het vmbo. Met bijna een kwart eeuw ervaring in het vo en de vijftig naderend, voelde Comvalius dat het tijd werd voor de baan waar ze al van droomde na haar afstuderen.

Start met muziek
Sinds haar verkiezing tot leraar van het jaar in 2019 gingen veel deuren open en doet ze er alles aan om ‘de leukste baan van de wereld’ onder de aandacht te brengen. Comvalius zegt nooit nee als ze wordt gevraagd voor (tv-)interviews, lezingen of ambassadeurschappen.

‘Zorg dat leerling
met plezier naar
jouw lokaal komt’

Ze is te gast in talkshows, is ambassadeur bij Leraar 24, sprak bij de viering van honderd jaar kiesrecht in de Ridderzaal en voerde campagne met Ook ik heb mijn (v)mbo-diploma.
Zelfs als een dierbare vriend overlijdt op de dag van dit interview, wordt de afspraak niet gecanceld, maar oppert ze een later tijdstip. Een voorstel dat tekenend is voor haar missie en het toegewijde karakter van de leraar Comvalius, die zich áltijd verplaatst in de ander en samen zoekt naar mogelijkheden. Eigenschappen die van pas komen als je (vmbo-)leerlingen wilt bereiken en motiveren voor een ‘sáái’ vak als maatschappijleer.
Een beetje humor, uitbundigheid en inlevingsvermogen doen wonderen, merkt Comvalius, die van haar lessen mini-evenementen maakte. ‘Ik begon altijd met muziek, dan komen ze positief binnen, zijn stil, je hebt dus meteen hun aandacht.’ De muziek die Comvalius koos, sloot aan bij de actualiteit. ‘Als er iets vervelends was gebeurd, zette ik een emotioneel nummer op zodat ze in die stemming binnenkwamen. Zoals Je vecht nooit alleen van de 3JS, een lied dat ik samen met Zwart Wit (Frank Boeijen, red.) vaak draai. Prachtige nummers. Emotioneel, maar ook hoopgevend.’
Ook op het Teachers College klinkt bij lessen aan toekomstige leraren muziek. Comvalius: ‘Hier is de boodschap nog belangrijker dan sfeer of een “lekkere beat”.’ Laatst draaide ze voor studenten Put the Message in the Box (1997) van de zanger Brian Kennedy, een nummer dat ook op haar bruiloft klonk. De strekking: verspreid een positieve boodschap in de wereld. Comvalius vertaalt de betekenis naar studenten als: neem op jouw ‘levensreis’ mee wat je kunt gebruiken, maak er je eigen boodschap van en wees respectvol naar leerlingen. Ze zegt ook: realiseer dat jouw impact als leraar groot is. Alles wat je tegen je leerling zegt, wordt opgeslagen, weet ze uit eigen ervaring. ‘Toen ik er als twaalfjarige tijdens een kookles op school niets van bakte, zei mijn leraar: “Er gaat nooit iemand met jou trouwen.” Ik vergeet die zin nooit meer. Zelfs toen ik een serieuze relatie kreeg, was ik daar nóg onzeker over.’

Quiz als toets
Behalve muziek in de klas raadt Comvalius haar studenten ook apps, sociale media en spelelementen aan om leerlingen te bereiken. ‘Het werkt altijd als je van een les een soort quiz maakt.’ Op haar vorige school (Christelijk College Groevenbeek in Ermelo, red.) overhoorde ze haar leerlingen met een pubquiz. ‘Ik richtte mijn lokaal in als café, met kleedjes op de tafels, nootjes, drankjes en André Hazes schallend uit de boxen – ben ik dol op. Alsof ze de kroeg binnenkomen.’ Comvalius maakt eveneens vlogs en vraagt Tweede Kamerleden om filmpjes in te sturen, die ze deelt via Instagram. Ook The Voice-achtige spellen waarbij kinderen kunnen stemmen werken goed.
Voor haar leerlingen die niet gemotiveerd zijn om het NOS Journaal of RTL Nieuws te volgen, bedacht ze jaren geleden een Facebook-spel waarbij leerlingen vragen beantwoorden die te maken hebben met hard news. Wie als eerste reageert verdient drie punten, de tweede twee punten en de volgende één punt. Met die punten kunnen ze een vrijstelling verdienen voor bepaalde opdrachten op het schoolonderzoek. ‘Toen ik merkte dat dit werkt, heb ik (met LOF-subsidie, red.) het Examenspel bedacht, een alternatief voor de oersaaie examentrainingen. Ze oefenen de examenstof zonder dat ze het doorhebben. Hun resultaten schieten omhoog.’ Ook op het Teachers College blijken spelachtige elementen van pas te komen.
Naast het inzetten van muziek, talkshows en gamification leert de lerarenopleider haar studenten dat een persoonlijke benadering essentieel is om leerlingen bij de les te houden. ‘Ik heb vooral ervaring met vmbo’ers, en vmbo’ers komen voor jou en ze werken voor jou. Als je je dat realiseert ben je al heel goed op weg.’

Grote glimlach
Eigenlijk denkt Comvalius dat elke leerling, ongeacht zijn of haar leerniveau, profiteert van persoonlijk contact. Denk aan een kort gesprekje bij de deur: hoe gaat het met je? Is er iets wat ik voor je kan doen?
Leerlingen en studenten die het moeilijk hebben benadert Comvalius buiten schooltijd, bijvoorbeeld bij ziekte of een uitvaart. Maar, benadrukt ze, ‘zoek vooral ook contact met leerlingen en ouders als er leuke dingen te melden zijn, zoals: “Het valt me op hoe fatsoenlijk uw zoon is en hoe goed hij z’n spullen voor elkaar heeft.” Kinderen komen met een grote glimlach binnen en gaan vaak nog harder werken.’
Ook in vergaderingen zou het meer mogen gaan over successen, stelt Comvalius. ‘Een jongen die een hardloopwedstrijd wint, een leerling die veel moeite met een bepaald vak heeft en eindelijk een voldoende haalt. Door stil te staan bij het positieve, zie je (weer) hoe waardevol jouw werk is.’
Motiveren is voor Comvalius ‘het empoweren van je leerling’. Je geeft ze het gevoel: jij mag er zijn, jij bent oké. ‘Het mag niet uitmaken of je leerling jouw vak wel of niet leuk vindt of er wel of niet goed in is, het gaat erom dat iemand met plezier naar jouw lokaal gaat. Als je dat punt bereikt, kan ieder kind tot leren komen.’

Lees meer afleveringen van De Biotoop!

Dit artikel verscheen in Didactief, januari/februari 2022.