Welke invloed heeft stress op je brein? Met toetsen in het verschiet is dat een actueel thema voor de leerlingen van klas 2 van de Uilenhof in Gorinchem (mavo, en havo junior voor leerlingen die willen doorstromen naar de havo). Denise Stok (22) koppelt daarom haar les Nederlands aan dit onderwerp.
Om beurten lezen leerlingen een alinea van het artikel ‘Stress onder de loep’, dat de goede en slechte kanten van het verschijnsel belicht en uitlegt wat stress met de hersenen en de rest van het lichaam doet. 
Na het lezen, kleuren leerlingen op een vel papier met twee poppetjes de lichaamsdelen in waar zij stress bij zichzelf herkennen. ‘Wat voelen jullie erbij? Vertel!’ spoort Stok hen aan. ‘Hoofdpijn, buikpijn, druk op mijn hart,’ somt Angelo op. Ook zweethanden en trillende handen en oogleden komen voorbij.
Fotobijschrift: ‘Leerlingen werken in teamverband en leren door elkaar te helpen, bijvoorbeeld door elkaars teksten te controleren.’
Leerlingen schrijven vervolgens een eigen stressplan, dat in de volgende les wordt besproken. Hoe herkennen ze stress bij zichzelf en hoe gaan ze ermee om? Als ze klaar zijn, controleren ze hun tekst in tweetallen op fouten. ‘Jullie hebben supergoed gewerkt,’ complimenteert Stok hen na afloop.
Jolein, Ivan en Elvira vonden de les leuk. Jolein: ‘Weer eens wat anders, leren omgaan met stress.’ Elvira: ‘Ze is duidelijk, zegt waar het op staat.’ Ivan: ‘Ze heeft een goede lesindeling met pauzes op de juiste momenten.’ Jolein: ‘Je kan altijd bij haar terecht.’
De les over stress is een voorbeeld van coöperatief leren, de didactische aanpak die de Uilenhof hanteert en die bedacht is door onderwijspsycholoog Spencer Kagan. De school werkt sinds 2021 met deze methode, die leerlingen laat oefenen in samenwerken en een positieve invloed moet hebben op de persoonlijke ontwikkeling en leerprestaties. Stok: ‘Het werpt zijn vruchten af, doordat de focus niet op het resultaat ligt. Het is vooral belangrijk dat alle leerlingen actief bij de lesstof betrokken zijn en samen verantwoordelijk zijn voor het leerproces.’
‘De klas is samen
verantwoordelijk
voor het leerproces’
Naast leraar Nederlands is Stok zorgcoördinator en mentor. Ze prijst haar school voor de manier waarop leerlingen met moeilijkheden bij de les worden gehouden. Zo werkt de school met het flexmodel. Naast de drie vaklessen van tachtig minuten per dag, waarin leerlingen les krijgen in alle vakken, volgen ze wekelijks vijf à zes flexlessen van veertig minuten. Ze kiezen zelf de vakken die ze willen volgen, omdat het vak hen boeit of omdat ze erin willen groeien.
Stok: ‘Zo kunnen we altijd maatwerk leveren. De veilige, huiselijke sfeer op school helpt hierbij. We staan voor en na de les bij de deur. En alle collega’s kennen elkaars leerlingen.’
Maatwerk vergt een luisterend oor, weet Stok. Ze ziet dat als haar sterke punt als leraar: ‘Ik luister goed en ga geregeld mee in wat en hoe leerlingen willen leren. Samen maken we de lessen, waarbij de leerlingen soms zelfs thema’s aandragen. 
Een meisje bedacht een les over mentaal welzijn, een jarige job koos voor een buitenles. Deze keuzevrijheid is van belang voor de intrinsieke motivatie.’ Ze verwijst naar de zelfdeterminatietheorie van de Amerikaanse onderwijspsychologen Edward Deci en Richard Ryan. Naast de vrijheid om een activiteit naar eigen inzicht te kunnen uitvoeren en het vertrouwen in eigen kunnen, is volgens deze theorie sociale verbondenheid een belangrijke voorwaarde om tot leren te komen. Stok benadrukt hierbij het belang van een vertrouwensband tussen leraar en leerling.
Fotobijschrift: ‘Door te luisteren zoek ik naar de onderliggende oorzaak van gedragsproblemen en slechte schoolresultaten.’
Leerlingen kunnen hun verhalen aan haar kwijt: ‘Ze vertellen over vriendschappen, ruzies, problemen thuis en verliefdheden. Door te luisteren, bouw ik een band op. Het is dankbaar werk om ze sociaal sterker te zien worden.’
Zoals dat meisje met dyslexie dat weinig durfde toen ze de school binnenkwam: ‘Ze was bij Nederlands bang om fouten te maken en durfde niet om hulp te vragen. Met gesprekken won ik langzamerhand haar vertrouwen. Ik hielp haar, maar liet tegelijkertijd steeds meer aan haar over. Nu gaat ze zelfstandig aan de slag, vol zelfvertrouwen. “Zonder u had ik dat nooit gekund,” zei ze laatst.’
Van jongs af aan wilde Stok het onderwijs in: ‘Ik heb het altijd leuk gevonden om anderen iets bij te brengen. Op de basisschool hielp ik kinderen die moeite hadden met de lesstof.’ Als kind was ze al een enthousiast lezer. Op de middelbare school werd ze gegrepen door de boeken van Mirjam Mous en Mel Wallis de Vries: ‘Boeken met spanning erin. Ik lees nog steeds veel jeugdboeken, om aansluiting te zoeken bij mijn leerlingen. Bijvoorbeeld Welkom in Smartpark van Mirjam Mous, over kinderen op een digitaal eiland zonder ouders. Dit koppelde ik aan een les over de gevolgen van het gebruik van digitale en sociale media. Er ontstond een mooi gesprek toen een leerling vertelde soms te gamen om zich af te sluiten. Prachtig om te zien dat je door middel van boeken kan praten over dit soort onderwerpen.’
‘Alle thema’s kun
je koppelen aan
taalvaardigheid’
Stok groeide op in Hardinxveld-Giessendam als oudste in een gezin met drie kinderen. ‘Mijn ouders leerden me voor mezelf op te komen.’ Na de havo ging Stok de lerarenopleiding Nederlands doen: ‘Omdat je alle onderwijsthema’s aan taalvaardigheid kan koppelen, en leerlingen aan het lezen kan krijgen.’ Even overwoog ze om les te geven in het basisonderwijs, maar ze koos toch voor het vo vanwege de afwisseling en de uitdaging.
Al sinds haar jeugd speelt ze korfbal. Tegenwoordig coacht ze een jeugdteam in Hardinxveld-Giessendam, zo is ze ook in haar vrije tijd bezig om kinderen iets bij te brengen: ‘Het mooie aan korfbal is de saamhorige sfeer die de gemengde teams geven. Net als in de klas zie ik kinderen groeien en meer zelfvertrouwen krijgen. Ook hier gaat het om het opbouwen van een band, zodat kinderen er plezier in krijgen.’
Lees meer afleveringen van de Biotoop.
Dit artikel verscheen in Didactief, september 2023.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
