Een gemiddelde basisschoolklas telt zo’n twee tot drie begaafde leerlingen. Uit verschillende vergelijkende studies blijkt dat ze in Nederland vaak onderpresteren. Kennelijk is het best lastig voor leerkrachten om tegemoet te komen aan hun specifieke onderwijsbehoeften. Deze leerlingen zijn vaak nauwelijks gemotiveerd voor schooltaken, ze doen het omdat het moet. Dus meer ‘moetivatie’ dan motivatie.
De self-determination theory van Ryan en Deci biedt een lens om te kijken naar dit probleem. Volgens deze theorie raken of blijven leerlingen gemotiveerd als het de leerkracht lukt om goed tegemoet te komen aan drie van hun basisbehoeften: (1) autonomie, (2) binding, oftewel relatie, en (3) competentie. Dit zogenoemde a-b-c van motivatie is al vaak onderzocht. In ons onderzoek hebben we de begaafde leerlingen zelf aan het woord gelaten.
In totaal vulden 297 jongens en 163 meisjes een mindmap in rond de vraag: wat is een goede leerkracht voor een leerling zoals jij? Meest genoemd waren leraarsgedrag en -kenmerken die aansluiten bij de behoefte aan verbondenheid (43%), zoals empathie en begrip tonen voor begaafde leerlingen, aardig zijn, af en toe een grapje maken, passende instructies bieden en begeleiding op maat. Op de tweede plaats stonden kenmerken die met competentie samenhangen (39%). Begaafde meisjes noemden hierbij vaker verbindend leraarsgedrag. Jongens noemden vaker gedrag van de leraar dat tegemoetkomt aan hun behoefte aan competentie, zoals alleen instructies geven die voor hen nodig zijn. Autonomie bleek voor leerlingen minder belangrijk dan je van tevoren mogelijk zou denken.
Begaafde leerlingen worden dus graag gezien en gehoord. Ook voor hen geldt: met passende aandacht kunnen ze groeien.
Anouke Bakx, Ton van Houtert, Maartje van den Brand en Lisette Hornstra, A Comparison of High-Ability Pupils’ Views versus Regular Ability Pupils’ Views of Characteristics of Good Primary School Teachers. In: Educational Studies, 2017.
Dit artikel verscheen in de rubriek onderzoek kort po in Didactief, september 2018.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
