‘Elk kind heeft de intrinsieke motivatie om te leren en wil uitgedaagd worden op zijn eigen niveau’, zegt Hornstra. ‘Dat blijkt telkens weer uit onderzoek.’ Toch gaat het soms mis. Zo kampen in het voortgezet onderwijs talloze leerlingen met motivatieproblemen en halen zij niet het niveau dat ze hebben. Nadat dit uit eerder onderzoek al was gebleken richtte Hornstra zich op het basisonderwijs. Wat blijkt? Hier gaat het bij sommige groepen leerlingen ook al mis. ‘Vooral bij allochtone kinderen en kinderen van ouders met een laag opleidingsniveau, ontwikkelt de werkhouding zich minder gunstig. Daarnaast is het probleem bij jongens groter dan bij meisjes.’
Hornstra deed haar onderzoek op 25 scholen, verspreid over het hele land en in de groepen 5, 6, 7 en 8. ‘Je ziet dat leerlingen op deze leeftijd zelfbewuster beginnen te worden. Als hun resultaten achterblijven bij anderen, kan de motivatie om hard te werken dalen. Ze kunnen dan erop wijzen dat ze niets gedaan hebben, wat makkelijker is dan accepteren dat ze minder goed meekomen dan medeleerlingen.’
Hornstra onderzocht ook de relatie tussen motivatieproblemen en de manier van lesgeven. ‘Vaak blijkt dat de leerlingen met motivatieproblemen meer behoefte hebben aan sturing en dus gebaat zijn bij een traditionelere manier van lesgeven. Voor leerkrachten kan dat problematisch zijn. Eén manier van lesgeven volstaat niet meer. Binnen een klas kunnen leerlingen behoefte hebben aan een heel verschillende benadering.’
Waar de oplossing om motivatieproblemen tegen te gaan niet eenduidig is, vindt Hornstra het wel heel belangrijk dat scholen zich bewust zijn van het probleem. ‘Als leerlingen de overstap maken van de basisschool naar het voortgezet onderwijs, zie je bijna altijd een tijdelijke toename van de motivatie. Tot nu toe dachten we dat de motivatie van leerlingen begint af te nemen in het voortgezet onderwijs. Ik sluit niet uit dat leerlingen door motivatieproblemen op de basisschool niet eens op hun eigen niveau beginnen aan het voortgezet onderwijs. En dat is pas echt zorgelijk.’
Lisette Hornstra, Motivational developments in primary school - Group-specific differences in varying learning contexts. Proefschrift, Universiteit van Amsterdam/NWO-PROO, 2013.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
