Nieuws

Het Cornelius Haga Lyceum versus de Inspectie

Tekst Hannah Wolff
Gepubliceerd op 11-07-2019 Gewijzigd op 19-03-2020

Het langverwachte rapport van de Onderwijsinspectie is openbaar. Voor de beschuldiging van salafistisch onderwijs is geen bewijs gevonden, maar de school krijgt toch een onvoldoende. Er moet een ander bestuur komen van minister Slob, anders volgen financiële maatregelen.

In het kort:

Half maart 2019 stuurt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), op basis van informatie van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), een ambtsbericht naar burgemeester van Amsterdam Femke Halsema
Daarin beschuldigt hij het Cornelius Haga Lyceum, een islamitische middelbare school in Amsterdam, van contacten met extremistische terreurgroep Kaukasus Emiraat en met salafistische ‘haatpredikers’, van het geven van anti-democratische, salafistische lessen en van het hinderen van de Onderwijsinspectie tijdens een voorgenomen bezoek
De Amsterdamse gemeenteraad eist vervolgens dat het schoolbestuur opstapt, bevriest alle gemeentelijke subsidies en de Inspectie start een nieuw onderzoek.
Er volgen nieuwe beschuldigingen: directeur Atasoy zou zichzelf en enkele familieleden meer uitbetalen dan wettelijk is toegestaan
Dit onderzoek leidt tot een concept-rapport, dat nog niet is gepubliceerd, maar wel al grotendeels in de media uitlekt.
Op donderdag 20 juni eist het Haga Lyceum in een kort geding dat de publicatie van dit rapport wordt tegengehouden, dat passages worden herschreven, en dat de school opnieuw wordt beoordeeld.
Op 11 juli doet de rechtbank uitspraak: het rapport wordt gepubliceerd, de onvoldoende is officieel.

Het rapport: zelfverrijking en ondermaats burgerschapsonderwijs

Nu de rechtbank vandaag in kort geding heeft geoordeeld de publicatie toe te staan, is het zeer negatieve oordeel van de Inspectie officieel. De Inspectie heeft geen bewijs gevonden van salafisme of een belemmering van integratie in de samenleving. Toch krijgt de school een onvoldoende, onder andere op basis van financieel wanbeheer, zelfverrijking en belangenverstrengeling. De inspectie doelt daarmee op het feit dat de directeur van het Haga Lyceum, Soner Atasoy, anderhalf jaar lang een te hoog salaris heeft gekregen. Atasoy zou ook zijn broer, beleidsmedewerker Son Tekin, onterecht overwerk uitbetalen, en ook de administratie van het Haga besteedde hij uit ‘aan een jaren uitstaande relatie’, die volgens de Inspectie een ‘buitensporig hoog’ tarief en ‘extreem hoog’ aantal uren rekent. De school nam ook diens echtgenote in dienst, volgens de Inspectie zonder sollicitatieprocedure, evenals bij broer Son Tekin.

De school moet de onrechtmatige uitgaven (ter waarde van ruim 170.000 euro) terugbetalen. De Inspectie denkt dat het Haga mogelijk al binnen twee jaar in de financiële problemen komt en heeft herstelopdrachten opgelegd waaraan de islamitische middelbare school moet voldoen om verder te mogen. (Inspectie, 29 mei).

Naast het onrechtmatige financiële wanbeleid noemt het rapport als belangrijke kritiekpunten ook dat de school ‘onvoldoende afstand van personen met een omstreden reputatie’ heeft genomen (de salafistische ‘aanjagers’) en het provocatieve gedrag van directeur Atasoy. De directeur bemoeilijkt daarmee de samenwerking met andere instanties.

Een recent incident heeft de school in verlegenheid gebracht. Op vrijdag 21 juni 2019 berichtte Het Parool over een stiekem gemaakte opname waarin een klas van het Haga Lyceum naar een filmpje kijkt van de radicale internetprediker Fouad el Bouch, alias Abou Hafs. Hafs is een van de salafistische invloeden waarvoor de AIVD waarschuwde, vanwege het risico dat leerlingen via hem in aanraking zouden komen met extremistisch gedachtegoed. Atasoy heeft contact tussen salafistische predikers en leerlingen altijd ontkend, ook nadat hij de opname had gezien. De Inspectie is naar aanleiding van dit voorval een nieuw onderzoek begonnen.

De inspectie stelt er geen vertrouwen in te hebben dat de school onder het huidige bestuur de boel weer op de rails krijgt (Volkskrant, 11-07-2019). Op basis van het negatieve rapport dat vandaag is gepubliceerd, wil minister Slob dat het schoolbestuur opstapt. In maart heeft de Amsterdamse gemeenteraad dit ook al van het bestuur geëist, maar tot op heden is dit nooit gebeurd. Weigert het Haga-bestuur af te treden, dan kan de minister als zwaarst mogelijke maatregel de financiering van de school stopzetten (NRC, 11-07-2019).

Ook het burgerschapsonderwijs van het Haga krijgt van de Onderwijsinspectie een onvoldoende. Er wordt volgens haar ‘geen rekening gehouden met de achtergrond en omgeving van de leerlingpopulatie’. De Inspectie wijst erop dat veel leerlingen van huis uit geen tolerantie meekrijgen als het gaat om seksuele en godsdienstige diversiteit. Racisme, vinden school en ouders. (RTL & Het Parool, 20-06-2019).

Hoogleraar onderwijskunde Michael Merry over burgerschap

‘De gebeurtenissen rond het Haga Lyceum vind ik een beschamend voorbeeld van hoe er met twee maten gemeten wordt. Het is geen populaire gedachte, maar wij doen hetzelfde als degenen van wie wij vinden dat ze burgerschapsvorming het meest nodig hebben.’

Benieuwd naar de rest van het interview met Michael Merry, samen met hoogleraar Gert Biesta? Lees het in 'Kijk eens in de spiegel', Didactief september 2019).

‘Fundamentele gebreken’

Het Haga wilde met het kort geding bereiken dat het concept-rapport van de inspectie werd ingetrokken en dat sommige passages werden aangepast. Het rapport vertoont ‘fundamentele gebreken’, vinden school en advocaat. Het is de taak van de Inspectie om de kwaliteit van het onderwijs te beoordelen, en die is volgens het rapport in orde. Dit verweer is eerder met succes gebruikt: in 2018 blokkeerde een rechter wel de publicatie van drie inspectierapporten, nadat een schoolbestuur de tekortkomingen had aangevochten.

Het Haga Lyceum betoogde dat de onvoldoende in het rapport onwetmatig is, omdat de Inspectie oordeelt over zaken waarmee die zich normaliter niet bezighoudt, maar die voortkomen uit politieke overwegingen (NRC, 20-06-2019). Dit zou de minister (van onderwijs) en de AIVD helpen de school te sluiten en gezichtsverlies te voorkomen. De inspectie wees er echter op dat het Haga zelf met delen van het ongepubliceerde rapport in de media naar buiten was getreden (Het Parool, 20-06-2019). Een rechtszaak aanspannen om publicatie te weren vond zij om die reden opmerkelijk. Het lekken van het concept-rapport door de school zelf is door de rechtbank meegenomen in het besluit om publicatie door te laten gaan.

De school verwijt burgemeester Halsema inmiddels de ‘grenzen van rechtmatig overheidsbestuur’ te hebben overschreden, door haar openlijke streven naar sluiting van de school (Het Parool, 18-06-2019). Zij werd overigens gesteund door premier Mark Rutte die, vooruitlopend op een onderzoeksrapport, ouders heeft geadviseerd om hun kinderen niet naar de school te sturen. Nu de Onderwijsinspectie geen bewijs heeft gevonden van salafisme, lijkt de eerdere verontwaardiging van het schoolbestuur over het mediacircus en ‘gemeentelijk pesten’ rond de beschuldigingen gegrond. Ook betaalt Soner Atasoy het teveel aan salaris al sinds januari 2019 in delen terug. Hij houdt vol dat er geen sprake was van ‘zelfverrijking’, maar van een gewone administratieve fout.

AIVD onder de loep

Het uitblijven van bewijs over salafisme, ondanks bovenstaand incident, heeft de AIVD in een slecht daglicht gezet. Op woensdag 3 juli schreef de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) een brief aan de minister van Binnenlandse Zaken en de Eerste en Tweede Kamer.

Daarin kondigde de commissie een onderzoek aan naar de handelswijze van de AIVD rond het Haga Lyceum. De aanleiding voor het onderzoek zijn onder meer ‘vragen uit de samenleving over de grondslag voor het handelen van de AIVD’ en de ‘juistheid van de gegevens die de dienst heeft verstrekt’. Het onderzoek richt zich vervolgens onder andere op zorgvuldigheid van de gegevensverstrekking, proportionaliteit en wetmatigheid. Vanuit de AIVD zijn er, al voor de aankondiging van dit onderzoek, signalen geweest dat de dienst onjuist heeft gehandeld. Paul Abels, een hoge ambtenaar bij de AIVD, gaf aan dat het om een doelbewuste ‘verstoringsactie’ was en AIVD-directeur Dick Schoof dat zijn organisatie de maatschappelijke impact van het ambtsbericht heeft onderschat (Het Parool, 03-07-2019). Het onderzoeksrapport van de CTIVD verschijnt waarschijnlijk in oktober 2019.

Dit artikel is het derde deel in de serie over het Haga, na I mpasse rond het Cornelius Haga Lyceum en Stand van zaken rond het Cornelius Haga Lyceum.

Verder lezen

1 Impasse rond het Cornelius Haga Lyceum
2 Stand van zaken rond het Cornelius Haga Lyceum