Leerfuncties als aandacht, planning en probleemoplossend vermogen krijgen steeds meer nadruk in het basisonderwijs. Ze helpen kinderen om bij de les te blijven en dus meer te leren. Softwareontwikkelaars spelen hier handig op in met trainingen om deze executieve functies te stimuleren. Maar een 'transfereffect' van dergelijke trainingen naar schoolvakken zoals lezen en rekenen is zelden aangetoond.
In mijn promotieonderzoek onder 203 kinderen koos ik voor de integratie van het stimuleren van executieve functies en oefeningen in fonologisch bewustzijn en letterkennis. Centraal stond een stop-en-denk-procedure: door het inlassen van korte pauzes tussen het aanbieden van vragen en het beantwoorden daarvan werden de eerste impulsieve reacties van de kinderen onderdrukt. Er kwam dus meer ruimte voor een meer beredeneerd antwoord. Kinderen die deze oefeningen deden, toonden meer zelfstandig probleemoplossend vermogen en gingen op langere termijn meer vooruit dan kinderen die dezelfde instructies zonder de ingebedde oefeningen hadden gekregen. Deze interventie bleek vooral effectief voor kinderen met lagere executieve functies.
In een andere interventie kregen kinderen actievere (bewuste) ondersteuning van hun executieve functies. Ze reguleerden elkaars leergedrag via een rollenspel, waarbij ze elkaar ondersteunden in het stapsgewijs plannen en formuleren van leerstrategieën. Deze oefeningen bleken juist effectief voor kinderen met hogere executieve functies. Door een continu en gevarieerd aanbod van zulke oefeningen kan de leerkracht kleuters handvatten bieden om effectief, zelfstandig en doelgericht te leren.
Tekst: Eva van de Sande
Eva van de Sande, Executive Functions for Early Literacy Learning. Proefschrift Radboud Universiteit, 2015.
Dit artikel is eerder verschenen in de rubriek Onderzoek Kort van Didactief (december 2015).
16 maart 2016
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
