‘Als juf kun je de kinderen vertellen wat ze moeten doen.’ Deze uitspraak van een kleuter is exemplarisch voor hoe de jongste leerlingen naar school kijken. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Anja Tertoolen, die diepgaande casestudies deed met vijf kleuters van 5 en 6 jaar. Ze voerde gesprekken met de kinderen, hun ouders en leerkrachten en observeerde de klas. Je beeld van iets wordt altijd sterk bepaald door de omgeving en de cultuur, en dat zag Tertoolen terug bij de kleuters. Ze hebben een beeld van wat een school is en pikken feilloos de vaak ongeschreven gedragsregels en normen op. De kleuters wisten dus te vertellen dat je op school goed je best moet doen en dat veel leren belangrijk is. En dat juf de baas is. Ze zijn bovendien voortdurend bezig met wat de leraar ergens van vindt: wat juf of meester zegt, is waar. En wat die normaal vindt, is normaal.
Wees je als leerkracht bewust van die invloed, adviseert Tertoolen. Ze gaat nog een stap verder en roept op meer te luisteren naar de stem van de kleuter en te proberen die te beïnvloeden. Tertoolen signaleerde namelijk ook eigenwijze geluiden, uitspraken van kleuters over dingen die ze willen doen op school die afwijken van de norm. Veel meer buitenspelen bijvoorbeeld en ‘als slingerapen’ tot boven in bomen klimmen, zoals een kind zei. Of de buurkinderen of de kat mee naar school nemen om mee te spelen. Allemaal dingen die leerkrachten en ouders veel te druk of lastig vinden. Ga dergelijke botsingen tussen wat kinderen en de school willen niet uit de weg, stelt Tertoolen. ‘Leer kleuters conflicten te hanteren en geef ze de kans om kritische vragen te stellen over wat zich in de school afspeelt.’ Want zo daag je ze uit om hun opvattingen te ontwikkelen en te onderzoeken. / BR
Anja Tertoolen, Exploring Young Children’s Voices. A Study on the Content of Children’s Expressions Related to School Contexts. Proefschrift Vrije Universiteit, 2017.
Dit artikel verscheen in de rubriek 'Onderzoek Kort' in Didactief, oktober 2017.
Lees ook de ingezonden brief van Anja Tertoolen op dit artikel.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
