In het beschouwende eerste deel van Help, onze school is gekleurd! worden de gevolgen van de veranderende bevolkingssamenstelling in Nederland duidelijk beschreven, met onderzoeksresultaten en praktijkvoorbeelden. Neem identiteitsvorming: auteurs De Jong en Nelis stellen dat dit voor veel jongeren moeilijk is. Jongeren vinden het leuk om te provoceren, wat betekent dat straat- of zelfs religieus georiënteerd gedrag een vorm van pubergedrag kan zijn. De auteurs waarschuwen voor te snelle conclusies. Veel docententeams zijn nog overwegend ‘wit’ en sommige docenten vinden een neutrale houding tegenover jongeren met een migratieachtergrond lastig. Deze jongeren worden veel sneller geassocieerd met een achterstand of problemen. Het eerste deel bespreekt tot slot kansenongelijkheid en gescheiden werelden. Aandacht voor diversiteitsvraagstukken is nog te weinig structureel, waarschuwen De Jong en Nelis. De handelingsverlegenheid onder docenten als het over culturele of religieuze diversiteit gaat, laat hun nog onbeantwoorde hulpvraag zien.
In het tweede deel van het boek, dat erg prettig leest, worden achttien praktische kwesties besproken. Van groepsvorming, bidden op school en de onderhandelcultuur van jongeren met een migratieachtergrond tot gevoelige onderwerpen als de Holocaust of het vraagstuk Israël-Palestina. De auteurs zetten iedere kwestie duidelijk uiteen en sluiten steeds af met praktische tips, zonder te pretenderen een sluitende oplossing te bieden. Sommige tips lijken open deuren, zoals het advies jongeren te laten wennen aan groepen die zij niet zelf gekozen hebben: dit voorkomt groepjes op basis van afkomst. Logisch, maar ik betrap mezelf er ook op dat ik leerlingen vaak zelf groepjes laat maken en inderdaad de Turkse jongens bij elkaar uitkomen. Uiteraard zoeken ook jongeren zonder migratieachtergrond hun eigen vrienden op.
Jongeren hebben baat bij duidelijke kaders en een respectvol gesprek. Durf als docent begripvol te luisteren naar andere opvattingen en geef rustig en respectvol aan wat er op school van jongeren verwacht wordt. Dit geldt voor jongeren met een migratieachtergrond, maar evenzeer voor anderen bij wie bijvoorbeeld racisme te bespeuren valt. Jongeren komen op school in aanraking met verschillende culturen en botsende waarden en normen. Deze ontmoetingen vormen de leerling. De school heeft een rol om leerlingen respectvol met elkaar om te leren gaan en de voorwaarden voor gelijke kansen te scheppen. De Jong en Nelis geven tools om vooral kansen te zien in plaats van problemen. Dit vergt uiteraard een inspanning, maar wegkijken is geen optie. De toekomst begint in het onderwijs, luidt de ondertitel van het boek: daar leggen leerlingen de basis voor hun verdere leven. Met dit boek kun je daar mooi mee aan de slag.
In de afgelopen jaren is de bevolkingssamenstelling van Nederland veranderd. Waar Nederland in de jaren ’50 nog vrijwel volledig ‘wit’ was, heeft nu 22% van de bevolking ten minste één ouder die niet in Nederland geboren is of is zelf niet in Nederland geboren. Voor jongeren ligt dit percentage nog 3% hoger. In de grote steden in de Randstad is dit aandeel onder jongeren zelfs meer dan de helft. Deze verandering van bevolkingssamenstelling heeft uiteraard ook zijn invloed op scholen. Met hun boek willen De Jong en Nelis je als school hierin de weg wijzen.
Machteld de Jong en Huub Nelis, Help, onze school is gekleurd! De toekomst begint in het onderwijs. Nijgh & Van Ditmar, 2018, € 24,99.
Didactief mag drie exemplaren van dit boek weggeven. Wil je kansmaken? Klik dan hier om naar de winpagina te gaan.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
