Onderzoek

Een lerende cultuur

Stichting LeerKRACHT! (hierna SL) is een schoolverbeteringstraject met het doel om de samenwerking tussen leraren te verbeteren, meer werkplezier te creëren en het onderwijs naar een hoger plan te tillen. Inmiddels zijn er 900 scholen (po, vo en mbo) die met het programma werken. Om te achterhalen wat het oplevert, voeren Oberon en Universiteit Utrecht een vierjarig onderzoek uit (2017-2021).

In mei 2020 publiceerde Oberon een infographic en een oplegger met tussentijdse resultaten, gebaseerd op anderhalf jaar onderzoek. Zij namen hierin data mee van 231 scholen, waaronder 24 verdiepingsscholen. Leraren en schoolleiders vulden verschillende vragenlijsten in over de uitvoering van SL, hun tevredenheid en de schoolcultuur. Op de verdiepingsscholen organiseerden de onderzoekers interviews, focusgroepen en lesbezoeken.

Bordsessies

Over het algemeen voeren scholen de aanpak van SL op de juiste manier uit. Binnen de meeste teams organiseren de leraren drie a vier keer per maand bordsessies, waarin zij successen, gezamenlijke acties en doelen bespreken. Ook kijken de collega’s gemiddeld twee keer per vier weken bij elkaar in de klas. Samen een les ontwerpen gebeurt nog te weinig: gemiddeld een keer in de vier weken, terwijl SL het dubbele adviseert.

Er zijn wel grote verschillen tussen scholen. Bij teams waar de uitvoering minder goed lukt, komt dat vooral door tijdgebrek of doordat collega’s nog niet de gewenste lerende houding aannemen.  

Samenwerken

Gemiddeld zijn leraren redelijk enthousiast over de aanpak van SL (het po, vo en mbo scoren tussen de 3 en 3,7 op een schaal van 1-5). Wel neemt dit enthousiasme na verloop van tijd af en zijn er opnieuw grote verschillen, voornamelijk tussen scholen op het vo en mbo.

De onderzoekers bekeken ook of de schoolcultuur verbeterde. Door middel van een vragenlijst met veertig stellingen onderzochten zij hoe leraren denken over de samenwerking binnen het team, de verbetercultuur in de lespraktijk en het leidinggeven op de werkvloer. Leraren beoordeelden bijvoorbeeld stellingen als:  ‘Ik praat regelmatig over onderwijsinhoud met collega’s.’  en: ‘De schoolleiding vraagt mij om feedback.’  Zij vulden deze vragenlijst tweemaal in. Wat blijkt? De meeste scholen laten een positieve ontwikkeling zien. Leraren lijken door SL vooral beter samen te werken aan het verbeteren van een lescultuur.

Groepssfeer

Gaan leraren door SL ook beter lesgeven? De onderzoekers legden lesbezoeken af op negentien verdiepingsscholen, driemaal bij eenzelfde leraar binnen anderhalf jaar. Zij gebruikten hierbij het observatie-instrument van ‘International Comparative Analysis of Learning and Teaching’, ontwikkeld door Rijksuniversiteit Groningen en gebruikt door de Onderwijsinspectie. De onderzoekers concluderen dat leraren al na een jaar een sterker leerklimaat neerzetten, efficiënter lesgeven en leerlingen beter stimuleren om tot leren te komen. Zij zien geen verschillen als het gaat om het aanleren van strategieën.

In het najaar van 2020 verzamelen de onderzoekers de laatste gegevens. Met name de leerlingresultaten ontbreken nog. Ook kunnen de onderzoekers op basis van anderhalf jaar onderzoek niet concluderen of SL ook op de lange termijn positief uitpakt, daar is uitgebreider onderzoek voor nodig. In 2021 verschijnt de eindrapportage met de definitieve conclusies.

Angela de Jong, Rikste Knijff, Ditte Lockhorst, Ebbo Bulder, Ton Klein, Jan van Tartwijk. Wat is de kracht van leerKRACHT? Oplegger bij 2e infographic van effectonderzoek. Onderzoek adviesbureau Oberon & Universiteit Utrecht, in opdracht van NRO, 2020.

Lees ook:

Hoe gaat Stichting LeerKRACHT in zijn werk en hoe ervaren leraren het? We lopen een dag mee op basisschool De Schakel in Amsterdam Zuidoost. Een verhaal over inspiratie en doelgericht werken, maar ook problemen met faciliteren en werkdruk.

En:

In vier jaar tijd is Stichting leerKRACHT een belangrijke speler geworden in de onderwijsadviesmarkt. Het concept van procesbegeleiding is anders dan bij andere adviesdiensten, en dat slaat aan. Wat begon als vrijwilligerswerk is nu een geduchte concurrent. Maar de pro bono-uitstraling wordt goed bewaakt.

Bs Aeresteijn in Ter Aar heeft drie jaar meegedaan aan Stichting LeerKRACHT, met als doel: elke dag een stukje beter. Het is een van de scholen van het eerste uur. Een mooie casus om eens te kijken hoe SL beklijft. We volgden deze doorsnee basisschool in het groene hart vanaf 2015.