Onderzoek

Door fouten leer je beter rekenen

De beste voorspeller of iemand een goede rekenaar wordt, is gevoel voor getallen en hoeveelheden. Maar zijn er ook algemeen cognitieve factoren die een rol spelen? Die vraag werpt Elien Bellon op in haar proefschrift (dat goed was voor een nominatie voor de Vlaamse PhD-cup). Ze volgde 121 leerlingen (7 tot 9 jaar) een jaar lang en mat bij hen niet alleen getalbegrip, maar ook metacognitieve monitoring en executieve functies.
Bij executieve functies gaat het bijvoorbeeld om snel kunnen schakelen. Bij metacognitieve monitoring gaat het om zelfinschatting en zelfcontrole: ben ik bezig met de goede dingen of maak ik fouten? Bellon heeft dit laatste onderzocht door de leerlingen rekenopgaven te laten maken en na elke opgave te vragen hoe zeker ze waren van hun oplossing: goed, fout of ik weet het niet zeker. Ze vergeleek vervolgens de nauwkeurigheid van deze inschattingen met de latere rekenprestaties van de leerlingen.

Controlekamer
Bellons onderzoek bevestigde de voorspellende waarde van getalbegrip: hoe beter dat is ontwikkeld, hoe beter de rekenprestaties. Nieuw was haar bevinding dat ook metacognitie meetelt. Hoe beter leerlingen hun eigen prestaties weten in te schatten, hoe beter hun prestaties. Bellon heeft dat ook aangetoond door leerlingen al rekenend in de MRI-scanner te leggen. Het gebied dat zelfinschatting regelt, bevindt zich in de prefrontale cortex. Hoe meer activiteit in dit gebied, hoe beter de leerlingen bleken te rekenen.
Het zelfinschattend vermogen is dus belangrijk voor het leerproces. Als dit goed ontwikkeld is, gaat er in je mentale controlekamer een alarmbel af (hé, dit klopt niet, kennelijk doe ik iets fout). Die bel zorgt ervoor dat je er nog eens voor gaat zitten en dat leidt tot dieper begrip van de stof. Leerlingen met een slechte zelfinschatting denken alles te begrijpen terwijl dat niet per se zo hoeft te zijn. Door oog voor fouten te hebben pas je je gedrag aan. Dat verkleint de kans dat je zo’n fout nog eens maakt: je leert van je fouten.

Elien Bellon, Metacognition Counts Too. The Role of Metacognition in Arithmetic Development: Evidence From Behaviour and Brain. Proefschrift Katholieke Universiteit Leuven, 2020.

 

Dit artikel verscheen in Didactief, november 2021.