Executieve functies zijn ‘hot topic’ in het onderwijs, stelt Catherine Malfait in het boek Groeien in executieve functies. Hoe? Zo!. Ze omvatten cognitieve processen die ervoor zorgen dat een leerling zijn gedrag, gedachten en gevoelens doelgericht kan sturen. Ik herken zelf ook dat er in het basisonderwijs steeds meer aandacht komt voor executieve functies (EF) bij leerlingen.
Zo werk ik met mijn leerlingen aan doelen in een leerlijn ‘leren leren’, waarbij ze leren hoe ze een werkmoment doelgericht kunnen uitvoeren. Daarnaast merk ik dat steeds meer leerkrachten zich ervan bewust zijn dat executieve functies belangrijk zijn om een goede basis te leggen: door de ontwikkeling hiervan zijn leerlingen in staat om hun gedrag bij te sturen en eigenaar te worden van hun leerproces.
Catherine Malfait, docent en onderzoeksmedewerker aan de Odisee Hogeschool, licht dit alles toe aan de hand van praktijkvoorbeelden en met een overzichtelijk schema, over de zogenoemde koude en warme executieve functies. Emotieregulatie wordt als enige warme benoemd, de koude (cognitief getinte) worden onderverdeeld in lagere orde-EF (zoals impulscontrole en cognitieve flexibiliteit) en hogere orde-EF (zoals plannen en organiseren).
Malfait bespreekt acht kansen om de executieve functies te versterken: geef bijvoorbeeld feedback die gericht is op groei en inzet van de leerling en diens leerstrategie, maar creëer ook rust in de klas. Ze combineert hierbij de praktijkvoorbeelden met een gedegen onderbouwing uit onderzoek van bijvoorbeeld John Hattie en Tim Surma, en ze geeft handvatten voor in de klas.
Als leraar heb je acht kansen om
executieve functies te versterken
Met (individuele) stappenplannen, concrete groeiactiviteiten en tips kun je als leerkracht direct aan de slag. Ook stimuleert Malfait leerkrachten om kritisch te kijken naar hun eigen executieve functies, omdat het voor leerlingen een leerkans is als ‘je dit systematisch expliciteert en uitlegt waarom je op een bepaalde manier handelt of hoe je jezelf tot rust brengt’.
Het boek prikkelt om kritisch te reflecteren op je eigen leerkrachtstijl en geeft concrete handvatten om leerlingen verder te helpen en de klas EF-vriendelijker te maken. De uitputtende bronnensectie aan het einde van het boek geeft de (academische) leerkracht ook mogelijkheden om hier nog dieper op in te gaan. Een buitengewone aanrader voor elke leerkracht in het (speciaal) basisonderwijs.
Catherine Malfait, Groeien in executieve functies. Hoe? Zo! De basis voor zelfsturing en leren leren. Praktijkboek voor het basisonderwijs. Lannoo Campus, 2020, € 25,99.
05-12-2017
24-01-2018
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven