Ervaren lezers maken een zogeheten mentale representatie van de tekst: 
ze knopen alle kennis in hun hoofd over de wereld, woorden en grammatica aan elkaar om tot tekstbegrip te komen. Dat is bij het lezen van een tekst in een tweede taal niet wezenlijk anders dan bij eentje in je moedertaal. Maar als je net begint een vreemde taal te leren kost het wel meer tijd.
Orthopedagoog Evelien Mulder onderzocht hoe dat bij werkt bij brugklasleerlingen (in totaal zo’n 1.100 van vmbo tot gymnasium) die Engels lezen. Hoe kun je hen bijvoorbeeld helpen om sneller hun woordenschat te vergroten? Zinscontexten blijken enorm behulpzaam. Als leerlingen bijvoorbeeld het woord hurt kennen, begrijpen ze het onbekende woord ache meteen in een zin als: I hurt my leg and felt an ache. Door onbekende woorden herhaaldelijk aan te bieden in variërende contexten maken leerlingen zich deze eigen.
Mulder mat ook de leessnelheden van leerlingen en zag daarbij iets opvallends: een langere leestijd bleek vaak een voorspeller van goed tekstbegrip. Leerlingen die de tijd nemen om stil te staan bij een moeilijk of onbekend woord, zijn namelijk actief bezig om chocola te maken van een tekst. Ook stilstaan bij een onverwachte wending in de zin vergroot het begrip. Want soms kan de context je ook op het verkeerde been zetten: je verwacht het een en uiteindelijk lees je het ander. He spread the warm bread with butter is bijvoorbeeld vlotter te begrijpen dan He spread the warm bread with socks.
De aanbeveling van de onderzoekster luidt daarom: neem in de brugklas tijd om moeilijke stukjes tekst te lezen en probeer technisch en begrijpend lezen en woordenschat zo veel mogelijk in samenhang aan te leren.
Evelien Mulder, Word-to-Text Integration in English as a Second Language Development. Proefschrift Radboud Universiteit, 2021.
Dit artikel verscheen in Didactief, december 2021.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
