Remco Pijpers, strategisch adviseur digitale geletterdheid, Kennisnet:
‘Veel scholen doen aan digitale geletterdheid vanuit een instrumenteel perspectief: hoe kan ik digitale technologie in mijn voordeel gebruiken? Maar hoe gebruikt die technologie mij? En verandert die de wereld ten goede? Over deze vragen zou het op school ook moeten gaan. Tiktok is een bron van grappige filmpjes, maar ook een commerciële, bewust verslavend gemaakte app. De productie van mobiele telefoons gaat met milieuvervuiling en uitbuiting gepaard. Ga daarover met kinderen in gesprek. Of laat ze nadenken over hoe je een surveillance-technologie kunt foppen. Neem een voorbeeld aan de tieners die allemaal hetzelfde Instagram-account gebruikten en zo het algoritme ontregelden dat voor op maat gemaakte advertenties zorgt. Algoritmische ongehoorzaamheid, ik gun alle leerlingen een dosis.’
Bas Haring, hoogleraar publiek begrip van wetenschap, Universiteit Leiden:
‘Kritisch is prima, maar wel graag op basis van begrip. Wat is een computer precies? Hoe verwerkt die informatie? Je mag best een negatief oordeel hebben over digitale technologie, als je maar begrijpt wat het is. Daarom ben ik er een groot voorstander van dat leerlingen zelf wat prutsen met computers en programmeertalen. Dan leren ze wat voor apparaten het eigenlijk zijn. Het is net als met koken. Daar kun je eindeloos over praten, maar pas als je zelf een keer kookt, gaat het leven. Mensen vinden een nieuwe technologie vaak eng. Zeker rondom kunstmatige intelligentie hangt nu een sfeertje van “kijk uit!”, alsof computers binnenkort de wereld overnemen. Dat is nergens voor nodig.’
Daan van Riet, lerarenopleider en expert kritisch burgerschap, Hogeschool Utrecht:
‘Achter digitale technologie schuilt vaak een mensbeeld waarin efficiëntie een prominente rol speelt. Het is belangrijk dat te benoemen, ook in de klas. Digitaal betalen is gemakkelijk, maar wat als je niet met een pinpas kunt omgaan? Kun je zonder laptop nog volwaardig meedoen in onze samenleving? Ik probeer mijn studenten steeds te wijzen op die democratische dimensie. Willen we wel dat commerciële partijen aan de haal gaan met door leerlingen gegenereerde big data? Wat betekent digitalisering voor het klimaat? Praktische digitale vaardigheden heb je vandaag de dag gewoon nodig, dus het is logisch dat scholen daar veel aandacht aan besteden. Maar hopelijk gaan leraren ook de grote, achterliggende vragen vaker aan de orde stellen.’
Dit artikel verscheen in de OCW-special Digitaal eigenwijs van Didactief, juni 2023.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
