Nieuws

'We zijn eigenlijk allemaal immigranten'

Een willekeurige klas in Amsterdam-West is er niets bij. Wie de middelbare school John Polanyi Collegiate in Toronto binnenstapt, beseft dat het allemaal nog een stuk multicultureler kan. De ruime lokalen zijn gevuld met leerlingen die wortelen in alle windstreken: Zuidoost-Azië, China, Oost-Europa, Guatemala, Irak. Sommigen zijn in Canada geboren, anderen wonen er pas een paar jaar.

In de klas van management-leraar Rahim Essabhai is het gezellig druk. Ondanks alle culturele verschillen kunnen de leerlingen het prima met elkaar vinden, vertelt hij. 'Afkomst is hier nauwelijks een issue. Het is misschien moeilijk als je in je klas de enige bent die uit een andere cultuur komt, maar hier zijn we eigenlijk allemaal immigranten. Dat helpt.'
John Polanyi Collegiate is geen uitzondering. Canada is een land dat immigratie stimuleert, en op de meeste scholen is dat duidelijk terug te zien. Vooral in de provincie Ontario wonen veel nieuwe Canadezen. In deze provincie is 27% van alle leerlingen buiten Canada geboren, in Toronto zelfs bijna de helft. Daarnaast zijn veel leerlingen tweede- en derdegeneratiemigranten, en dan zijn er nog de kinderen van inheemse volkeren.
Zo veel culturele diversiteit is een rijkdom, maar kan ook moeilijkheden met zich meebrengen. Net als in Nederland hebben ook multiculturele scholen in Ontario te maken met taalachterstanden, culturele en religieuze spanningen, en moeizame communicatie met ouders. Toch doen de kinderen met een migrantenachtergrond het er steeds beter: in vijf jaar tijd stegen de toetsresultaten van leerlingen met niet-Canadese ouders in grade 3 met 18 procentpunt.

Inspanning
Die verbetering kwam niet vanzelf, vertelt Avis Glaze – zelf geboren in Jamaica – die op het ministerie van Onderwijs in Ontario jarenlang leiding gaf aan de afdeling Literacy and Numeracy. 'De afgelopen tien jaar heeft Ontario alles op alles gezet om de nieuwkomers die op school niet goed presteerden, vooruit te helpen. We moeten koste wat kost zien te voorkomen dat we een "onderklasse" van leerlingen creëren.'

'Closing the gap' werd de prioriteit van het ministerie van Onderwijs: ervoor zorgen dat er geen leerlingen achterblijven (zie ook het interview met degene die deze uitdrukking muntte, de Canadese onderwijsvernieuwer Michael Fullan, Didactief, april 2007). Sindsdien gaat er meer geld naar het ondersteunen van leerlingen met een migrantenafkomst. Scholen hebben immigration offices, er zijn speciale docenten om niet-moedertaalsprekers het Engels of Frans bij te brengen, en leerlingen kunnen voor leerachterstanden extra ondersteuning krijgen in de vorm van coaching.

Achterstanden wegwerken
Op basisschool HG Bernard, net buiten Toronto, weten ze alles van het werken met een diverse leerlingpopulatie. Zo'n 70% van de kinderen op de school heeft een andere moedertaal dan Engels, vertelt directeur Kathy Prince.
De school heeft ervoor gekozen om leerlingen met taal- en leerachterstanden in een reguliere klas te zetten. 'We vinden het belangrijk dat deze leerlingen de hele dag Engels om zich heen horen,' vertelt Prince, 'en we willen ze niet scheiden van hun leeftijdgenoten. Dit betekent wel dat eigenlijk al onze leerkrachten goed moeten kunnen omgaan met kinderen met taal- en leerachterstanden.'
Op John Polanyi Collegiate pakken ze het nog grondiger aan: de school organiseert elke zomer een bijspijkerprogramma van een maand lang voor leerlingen met taal- en leerachterstanden. Essabhai: 'De leerlingen vinden het leuk en steken er veel van op. En ook de ouders zijn blij: het programma betekent gratis lessen, sport en eten voor hun kinderen.'

Respect
Taalachterstanden wegwerken is belangrijk, maar daarmee ben je er nog niet. Prince: 'We hebben weleens te maken met spanningen tussen ouders met verschillende religies en culturen: joden en moslims, orthodox en niet-orthodox. Meteen als ouders hun kinderen hier op school aanmelden, praten we daarom met ze over zaken als racisme en mensenrechten. We willen de kinderen respect voor elkaars cultuur bijbrengen. Daarom vieren we ook alle religieuze feestdagen.'

Dat laatste is een bekend fenomeen in Ontario: aan religieuze feesten – of het nu chanoekah, suikerfeest, divali of kerstmis is – wordt altijd aandacht besteed in de school. Niet de hele dag, maar wel op zo'n manier dat leerlingen van iedere religie zich gehoord voelen. Ze lezen bijvoorbeeld een passage voor uit hun heilige boek, of vertellen iets over wat er die dag precies gevierd wordt.
Glaze: 'Zorg dat je de culturen van je leerlingen kent. Dat je weet wat leerlingen en hun ouders belangrijk vinden en wat kwetsend voor ze is. Natuurlijk hebben leraren niet genoeg tijd om elke religie tot in detail te bestuderen, maar het is belangrijk dat ze ervoor openstaan en interesse tonen.'

Migrantenouders
En de ouders, hoe betrek je die bij de school? Dat is vaak een moeizaam proces, vertelt Glaze. 'Veel migrantenouders hebben twee banen of werken als schoonmaker in de avonduren. Die kunnen niet zomaar op een dinsdagavond naar een bijeenkomst op school komen. Zorg dus als school dat je ze faciliteert: vraag ze op welk tijdstip ze kunnen komen, organiseer bijeenkomsten in hun eigen taal, regel desnoods kinderopvang en vervoer. Zorg er kortom voor dat ouders geen enkel excuus hebben om niet naar de school te komen.'
Op John Polanyi Collegiate onderschrijven ze dat niet alle ouders zich meteen betrokken voelen. Dat is een van de redenen waarom de school veel aan community building doet door het organiseren van buitenschoolse programma's. Essabhai: 'Vorig jaar hebben we bijvoorbeeld met z'n allen 43 duizend dollar opgehaald om een school te kunnen bouwen in Nicaragua. Dan zie je dat iedereen meedoet, ook ouders. Met dat soort projecten hef je alle verschillen en barrières op. Iedereen heeft hetzelfde doel voor ogen.'

Deze reportage is tot stand gekomen dankzij medefinanciering van Stichting de Brink en Onderwijs Maak Je Samen. Meer info: [email protected].

Dit is deel 3 van een driedelige serie over Canadees onderwijs. Lees ook deel 1 over inclusief onderwijs, deel 2 over co-teaching en ons dossier over onderwijs in Ontario.

Omgaan met culturele diversiteit op school
- Zorg dat je de culturele achtergrond van je leerlingen kent. Dat hoeft niet in detail, maar laat leerlingen bijvoorbeeld in de groep iets vertellen over hun thuissituatie of het geloof waarin ze opgroeien.
- Schenk aandacht aan feestdagen van alle religies. Laat kinderen bijvoorbeeld iets vertellen of voorlezen over een feestdag van hun geloof.
- Betrek migrantenouders door ze gericht te benaderen. Organiseer bijeenkomsten met een tolk of in de moedertaal van de ouders, kies tijdstippen waarvan je weet dat de ouders kunnen, en regel eventueel kinderopvang en vervoer.
 

Verder lezen

1 Get the basics right
2 Een Canadees succesverhaal
3 Onderwijs in Ontario