Nieuws

Co-teaching in Canada

Het toch al niet zo grote lokaal van juf Miranda is extra vol vanmiddag. Collega's Jeff, Carolyn en Michelle hebben hun eigen klassen een uurtje bij een onderwijsassistent ondergebracht, om samen met Miranda aan haar klas een rekenles te kunnen geven. Ze helpen gezamenlijk de leerlingen, schrijven sommen op het bord en overleggen intussen met elkaar.
Vandaag is het, zoals elke dinsdag op basisschool HG Bernard, Professional Learning Team Day, in het kort: PLT-day. Dat betekent een vrolijke stoelendans van leerkrachten: 's ochtends schuiven de leraren van grade 4 en 5 bij elkaar aan, in de bibliotheek bereiden drie kleuterjuffen samen een les voor, en na de middagpauze staan de leraren van de hogere groepen samen voor de klas. Het doel is van elkaar te leren; niet door observatie, maar door samen aan de slag te gaan.

De school heeft tien PLT's van twee tot vier leerkrachten, die eens per week bij elkaar komen om gezamenlijk les te geven. Dat gebeurt aan de hand van het '4C-model' (zie kader). Bij zo'n les staat altijd een gezamenlijke leervraag centraal. Meestal is dat iets waar een van de leerkrachten onzeker over is, zoals: hoe leg je breuken uit? Of: hoe kunnen we beter differentiëren in de klas? Van tevoren verdiepen de leraren zich samen in de theorie over het onderwerp en bereiden ze in werktijd de instructie voor.
Door samen les te geven, is het idee, leren de collega's van elkaar en komen ze tot nieuwe inzichten. Na afloop bespreken ze de les na: wat hebben we ervan geleerd, hoe kunnen we het de volgende keer beter doen?

Uitkomst
Juf Katie, leerkracht van grade 5, heeft vandaag collega's Jennifer en Michelle over de vloer. Terwijl de kinderen in groepjes aan het werk zijn, lopen de juffen rond. Ze observeren de leerlingen en praten met elkaar: pakken we dit op de juiste manier aan? Als we nu eens dit of dat proberen? Vandaag richten ze zich op het geven van feedback, omdat dat voor Katie een belangrijk thema is. Om de week bezoeken Katie en Jennifer elkaars klas; Michelle is er dan ook altijd bij, om als meer ervaren leerkracht het proces te begeleiden.

Voor Jennifer biedt co-teaching vaak uitkomst bij haar onzekerheden: 'Tot voor kort gaf ik les aan kleuters, en nu sta ik voor grade 4. Dat is een behoorlijke omschakeling. Ik heb het gevoel dat ik nog veel moet leren. Ik wil bijvoorbeeld graag weten hoe ik de juiste vragen kan stellen om mijn leerlingen aan het denken te zetten. Aan zo'n onderwerp werken we dan met het PLT. Dat levert me veel nieuwe ideeën op.'
De school werkt nog niet zo lang met deze aanpak, vertelt directeur Kathy Prince. 'Vroeger gingen we gewoon wekelijks met het hele team in de docentenkamer zitten en bespraken we de dingen waar we tegenaan liepen. Dat werkte altijd prima, tot vorig jaar: toen merkte ik dat de leerkrachten iets anders nodig hadden.'
Wat was er veranderd? Leerkracht Michelle: 'We merkten tijdens die vergaderingen dat het team zich steeds minder betrokken voelde. Op een gegeven moment deden een paar mensen al het werk, de rest zat er maar een beetje bij.'
Ze besloten dat het tijd was voor iets nieuws, en begonnen met co-teaching. En met succes: 'We zijn nu een stuk actiever bezig met onze eigen professionalisering,' vertelt Michelle. 'Iedereen kan zijn eigen leervragen formuleren en die in praktijk, met steun van collega's, onderzoeken. Iedereen voelt zich eigenaar van het leerproces.'

Hoe praktischer, hoe beter, is de gedachte achter co-teaching. Uit Canadees onderzoek blijkt dat veel leraren het praten over elkaars lespraktijk tijdens bijvoorbeeld teamvergaderingen of intervisiebijeenkomsten inspirerend vinden, maar dat het uiteindelijk weinig effect heeft op hun eigen lesgeven. Echt samen voor de klas staan, zoals bij co-teaching gebeurt, heeft beduidend meer impact. Daarbij geldt wel een belangrijke regel: de collega's mogen elkaar niet beoordelen. 'We zijn bij elkaar in de klas om samen te werken, niet om elkaars manier van lesgeven te evalueren,' vertelt Michelle. 'Doordat we daarvoor waken, ontstaat een veilige omgeving waarin iedereen zich kwetsbaar durft op te stellen.'

Verontruste leraren
Maar er zitten ook nadelen aan co-teaching. Zo vergt het nogal wat logistiek gepuzzel om te zorgen dat alle leraren eens per week hun eigen klas aan een ander kunnen overlaten. In Ontario zijn er vaak klassenassistenten of extra leerkrachten die kunnen invallen, maar in Nederland lijkt zoiets ingewikkelder. Daarnaast staan ook in Canada niet alle leraren te springen om collega's in hun klas te verwelkomen, vertelt Malini Leahy, voorzitter van de plaatselijke lerarenvakbond. Zij kreeg telefoontjes van verontruste leraren toen veel scholen in de regio vormen van co-teaching invoerden.
'We merkten dat er veel onzekerheid heerste; leraren waren bang om door anderen beoordeeld te worden. Maar inmiddels beseffen veel leraren dat het er niet om gaat elkaar te observeren, maar juist om van elkaar te leren.'
Hoe zit dat op HG Bernard? Is daar inmiddels iedereen gewend aan de nieuwe manier van werken? Kathy: 'Bij sommige teams zie ik dat er nog gevoeligheden zijn; niet iedereen durft alles te zeggen. Maar andere teams zijn inmiddels heel open. Daarin kunnen collega's tijdens het voorbereiden van een les rustig tegen elkaar zeggen dat ze het totaal niet met elkaar eens zijn. Dan volgt er een inhoudelijk gesprek, en voelt niemand zich gekwetst. No hard feelings.'

Fasen van co-teaching
De Canadese basisschool HG Bernard maakt voor co-teaching gebruik van het zogeheten 4C-model. '4C' staat voor de vier fasen van het proces van samen leren: co-planning (samen de les voorbereiden), co-teaching (samen lesgeven), co-debriefing (nabespreken: hebben we ons doel bereikt?) en co-reflection (reflecteren: wat hebben we geleerd?).

Deze reportage is tot stand gekomen dankzij medefinanciering van Stichting de Brink en Onderwijs Maak Je Samen. Meer info: [email protected]. 

Dit is het tweede deel in een serie over Canadees onderwijs. Alles over onderwijs is Ontario is te vinden in ons dossier.