Op een voormalig trainingscentrum van de marine in San Diego is een van de meest vooruitstrevende Amerikaanse scholen gevestigd van dit moment. Gary and Jerri-Ann Jacobs High Tech High is zo’n tien jaar geleden uit de grond gestampt door Larry Rosenstock op verzoek van het Californische bedrijfsleven. De school is inmiddels zo succesvol dat Rosenstock er een bestaande basisschool (K 1-4, vergelijk Nederland groep 3-7) aan heeft toege- voegd, drie nieuwe middle schools (K 5-8, vergelijk groep 8, klas 1,2), vier high schools (K 9-12, vergelijk klas 3-6) en een lerarenopleiding.
Miljoenen matrozen wandelden door de poorten van Liberty Station een nieuwe toekomst tegemoet. Na de Koude Oorlog kon Rosenstock het terrein voor een appel en een ei overnemen. Nu zijn zes van de tien HTH-scholen op deze locatie gevestigd, de zogenoemde HTH-Village. Aan de oudste school op het terrein, Gary and Jerri-Ann Jacobs High Tech High, is nog goed te zien dat het een marineloods was. Het is een grote open ruimte, licht en hoog, waarin lokalen zijn afgeschot met veel glas. Was het terrein in 1998 nog ‘een soort Afghanistan’ volgens Rosenstock, kaal en leeg, inmiddels is er een buurt om- heen gegroeid met dure huizen. De zes scholen mogen de gemeenschappelijke grasvelden gebruiken voor pauzes en sportwedstrijden, in ruil waarvoor ze het gras jaarlijks vernieuwen. Alleen de basisschool heeft een apart school-/ speelplein. Grootschalige sportfaciliteiten zoals die op vrij- wel alle Amerikaanse middelbare scholen aanwezig zijn, ontbreken hier. In de Village wordt nauwelijks klassikaal lesgegeven. Sterker nog, ‘HTH kent geen vastomlijnd curriculum, maar slechts een benadering tot een curriculum’, zegt Rosenstock. Tekstboeken ontbreken, er is evenmin een elektronische leeromgeving. Docententeams ontwerpen projecten ‘voor handen en hersenen’ die de leidraad zijn, aan de hand waarvan leerlingen kennis en vaardigheden ontwikkelen. In Daryl’s World bijvoorbeeld werken 9th graders (circa vijftienjarigen) aan vliegtuigen van piepschuim. In het midden van het lokaal staan grote werktafels. Er zijn een paar krukken en een luie bank. Kruimels schuim liggen overal. ‘We zijn begonnen met papieren vliegtuigjes’,zegt Daryl McClendon, voormalig directeur engineering bij Motorola en nu docent engineering. ‘Welk vliegtuigje komt het verst? En als je dat papier nu verfrommelt, wat gebeurt er dan? Op dat moment zijn ze een en al aan- dacht en kan ik een stukje theorie kwijt. Als ik dat alleen op het bord zou uitleggen, waren ze al in slaap gevallen. ‘Ik begin langzaam en bouw de les op, vertel ze over de krachten die op een vliegtuig inwerken. Ik daag ze uit: bouw een papieren vliegtuig dat een ei kan dragen. Tach- tig procent twijfelt of dat kan, maar uiteindelijk lukt het 95 procent. Vervolgens moeten ze een vleugel maken van piepschuim. Waar nodig, bouw ik weer theorie in. Als ze de natuurkundige principes begrijpen, lukt het. Anders niet. En als ze zich er met een Jantje van Leiden van afma- ken, lukt het ook niet. Een joch dat een vleugel probeerde te maken in een dag, faalde. Ze zien vanzelf dat echt je best doen, iets oplevert. ‘Mijn geheim: doceer dingen die ingewikkeld zijn, zo sim- pel mogelijk. Leer ze dat het helpt als je luistert in de les. Ik controleer nooit aantekeningen. Maar als ze de les inko- men, sta ik bij de deur en stel elke leerling een vraag. We- ten ze het antwoord, dan mogen ze naar binnen, weten ze het niet, dan moeten ze achteraan aansluiten in de rij. Dat haten ze. Dus ze zorgen wel dat ze opletten in mijn les.’
De vrijheid die Daryl en andere docenten hebben om hun projecten te ontwikkelen, kopen scholen als HTH als het ware door charterschool te worden. Daarin is HTH niet uniek. In ruil voor een kleinere staatsbijdrage per leerling, genieten ze meer onderwijsvrijheid. Charterscholen zijn bijvoorbeeld vrijgesteld van landelijke toetsen. Docenten genieten zo vanzelfsprekend meer ruimte hun onderwijs in te richten naar eigen goeddunken. Verschil met andere charterschools in San Diego is dat Rosenstock de gebou- wen waarin de scholen gevestigd zijn wist te kopen, met sponsorgeld van miljonair Gary Jacobs (inderdaad, de oudste school is naar hem genoemd). Rosenstock: ‘In de praktijk worden public schools in de VS niet in de beste buurten neergezet en moeten ze vaak verhuizen. Dat probleem hebben wij niet. Sterker nog, de investeringen in de gebouwen renderen, wij maken winst, geld dat we weer in het onderwijs kunnen stoppen.’ Maar er zijn meer verschillen. De architectuur van de HTH-scholen ondersteunt het onderwijsconcept. Verant- woordelijk architect is David Stephen. Goed projectonderwijs, aldus Rosenstock en Stephen, is alleen mogelijk in kleine groepen. Docenten in middle en junior high school hebben daarom een kleinere werklast dan nor- maal: vier docenten vormen een team dat 75 leerlingen begeleidt (in plaats van 120 zoals gebruikelijk in de VS). Zij ontwikkelen samen vrijwel alle lessen (zie artikel 2 van deze serie, maart 2010) en werken vanuit hun basiseenheid: ‘een buurt’ van vier klaslokalen, die steeds twee aan twee met verplaatsbare muren aan elkaar zijn geschakeld. In het midden is een studio voor gezamenlijk project- werk. En, ongekende luxe voor Nederlandse docenten: iedere docent heeft zijn eigen kantoortje, soms geschakeld aan dat van een collega, met zicht op zijn eigen klas.
De inrichting is praktisch. De schuifwanden zijn écht ge- luidsdicht. In scheikundelokalen staan draagbare afzuig- kappen en gasfitters. Tafels zijn stapelbaar als stoelen, zodat docenten de opstelling kunnen veranderen, afhankelijk van de werkvorm die zij kiezen. In de nieuwbouwscholen van HTH (vier van de tien) zijn de vloeren van kurk en geluidsdempend. Veel muren zijn wit, geplastificeerd: docenten en leerlingen kunnen er op schrijven. Midden in elk lokaal zijn internet-aansluitin- gen en stopcontacten in de vloer verankerd, aan de pla- fonds hangen beamers, aan de muren projectieschermen. Iedere docent beschikt over twaalf laptops, die automa- tisch worden opgeladen zodra ze in de kast staan. Digitale whiteboards zijn er niet. ‘Ze werden nauwelijks gebruikt’, zegt Stephen, ‘beamer (lcd projector) en scherm voldoen kennelijk.’Iedere school heeft een centrale commons, een soort bin- nenplein, waar kinderen kunnen loungen, eventueel met laptops (ook hier zijn stopcontacten). Stephen: ‘Dit zijn de sociale arena’s zo je wilt, waar leerlingen elkaar kunnen ontmoeten, maar waar ze ook samen kunnen werken, het fungeert als intellectueel verkeersknooppunt.’an Diego: lekken waar leerlingen of docenten zich kunnen terug- trekken, ontbreken vrijwel in HTH. Er is bijvoorbeeld geen schoolbibliotheek. Stephen: ‘Dat is duur en onnodig, alles is online. Maar we willen ook niet dat kinderen zich terugtrekken, we willen juist dat ze samenwerken, dat er interactie is. Het is een misverstand om te denken dat er geleerd wordt, alleen maar omdat kinderen stil in hun bankjes zitten. Wij denken juist andersom: als er wordt gepraat, wordt er geleerd.’
Er wordt veel gepraat en de resultaten zíjn verbluffend, ondanks het ontbreken van een vastomlijnd curriculum: 98 procent van de leerlingen van HTH wordt geaccepteerd bij vervolgopleidingen, variërend van Otis College of Art and Design tot gerenommeerde instituten als Stanford University. Landelijk ligt dat percentage op zeventig procent. Vier jaar nadat de eerste lichting HTH verliet, zijn er nog geen afstudeercijfers van vervolgopleidingen. HTH is te jong als het ware. Maar tot nu toe is driekwart van de graduates nog bezig aan zijn vervolgopleiding, landelijk ligt dat percentage na vier jaar college slechts op vijftig procent. Rosenstock moet wel de crème de la crème van San Diego in de klas hebben? Nee dus, HTH is een openbare junior high school en iedereen kan zich aanmelden, zij het alleen via internet. Uit duizenden aanmeldingen per jaar wordt geloot op basis van postcode, om zo een representatieve selectie van de bevolking van San Diego te verkrijgen. Sceptici stellen dat de echte onderklasse niet op HTH zit, omdat je minstens toegang tot internet moet hebben om je aan te melden. Kan zijn, zegt Rosenstock, maar toch is 30/40 procent van de leerlingen zogenoemd free/redu- ced lunch, dat wil zeggen dat ze afkomstig zijn uit een gezin dat met minimaal vier personen moet leven van maximaal 28.000 dollar per jaar. Traditioneel levert deze bevolkingsgroep niet de meeste hoogvliegers. Op HTH ligt ook dat anders. De eindcijfers van deze leerlingen liggen flink hoger dan die van de gemiddelde leerling in Californië. Het lijkt erop dat Rosenstocks droom uit- komt: het beste halen uit doorsnee kinderen: California dreaming. In oktober 2009 organiseerde APS International een studiereis naar High Tech High. De reis werd mede mogelijk gemaakt door het Europees Platform. 25 Leerkrachten, schoolleiders, coördinatoren en bestuurders uit alle sectoren van po tot roc gingen mee. De reis wordt najaar 2010 herhaald. Informatie: [email protected].
(Personalization) kleine scholen van maximaal 300/450 leerlingen en hechte banden tussen leraar en leerling door kleine klassen; groepen leerlingen van verschillende leeftijden die elkaar sociaal emotioneel ondersteunen; persoonlijke ontwikkeling van leerlin- gen en docenten staat centraal.
(Adult world connection) verbinding met de volwassen wereld door stages en presentaties van leerprestaties aan de buitenwereld.
een gezamenlijke intellectuele missie (alle kennis is toe- gankelijk voor alle leerlingen, er wordt niet gestreamd, alle leerlingen werken zowel academisch als met hun handen).
de docent als spil in het onderwijsproces (met eigen budget, eigen curriculum, maar werkend in een klein team).
Lees meer over Rosenstock op de website van Didactief. En lees volgende maand: Het ontbreken van een schoolbel of hoe docenten de baas zijn op HTH. De No Bell Prize School!
1 No-Bell Prize School
2 Digging the gold mine
3 Inspiratie uit San Diego: collegiaal leiderschap
4 POP ipv toets
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
