Bela (met Thrasher t-shirt, 15 jaar, 4 vwo) staat midden in het lokaal, met zijn gezicht naar de muur, een VR-bril op z’n neus en twee controllers in zijn handen. Vijf jongens staan om hem heen, en zien op een computerscherm hoe hij levensgrote ratten neerknalt in de game Pest Control die twee van hen ontwikkeld hebben. De boys zitten in de bovenbouw van het Metis Montessori Lyceum in Amsterdam en hebben wekenlang minimaal 5 uur per week besteed aan dit prototype: programmeren, tekenen, samenwerken; de basismechanics en de graphics in orde krijgen, kost veel tijd.
‘Waarom profileren niet
meer scholen zich met ict?
Het VR-lokaal voelt als een man cave door zijn afmetingen en z’n hoge raam, maar dit is onderwijs. Binnen en buiten schooltijd, want als de school al leegloopt, vind je er vaak nog leerlingen (al moeten ze de sleutel van het lokaal bij een docent ophalen om verder te werken aan hun product).
Het Metis heeft de tijdgeest goed aangevoeld. Docent informatica Hakan Akkas: ‘Zo’n tien jaar geleden zagen we leerlingen druk in de weer met robotica, op school maar buiten schooltijd. Ze leverden vrije tijd in om ermee bezig te kunnen zijn. Kan dat niet anders, dachten we? Bovendien, veel scholen profileerden zich met sport, met kunst en cultuur. Waarom dan niet met ict, zeker omdat er in het bedrijfsleven behoefte aan is?’
Het Metis startte daarom in 2016 met een ‘coderclass’ met 16 leerlingen. De schoolleiding investeerde: twee docenten kregen elk twee uur per week om materialen te ontwikkelen. Er staan inmiddels 3D-printers, een digitale naai- en borduurmachine, er hangt een ufo met allemaal Lego-robotica aan het plafond die naar beneden getakeld kan worden, er is het VR-lokaaltje. Het bleek een gouden greep. Amsterdam staat in de rij; elk jaar starten er nu twee of drie nieuwe coder-brugklassen. Ook de masterklassen, die Metis-leerlingen op basisscholen geven aan potentiële brugklassers, zijn populair. De coderclass is als stroom in de onderbouw (havo/vwo of vwo) vergelijkbaar met het meer bekende Technasium dat Metis ook heeft. Leerlingen die na de derde klas door willen met programmeren, kunnen informatica als examenvak kiezen en zich specialiseren, bijvoorbeeld in VR zoals Bela en zijn vrienden.
Bela speelt Pest Control, een game die hij met een klasgenoot ontwikkelde.
In de onderbouw doorlopen de leerlingen in drie jaar een vast programma met zes modules (levels) per jaar, waarin ze leren programmeren (Linux, Python, Javascript), websites bouwen, met Minecraft werken en CSS leren bedienen. Ze mogen zelf bepalen in welke volgorde, Metis is immers een montessorischool. Per level zijn er ook vrije keuze-onderdelen. In totaal krijgen ze 5 uur informatica per week.
'Apps worden nu geprogrammeerd
door witte mannen’
Amelie (14) uit 3 vwo laat trots het ‘huis’ zien dat ze samen met Lies (14) en Sofie (15) heeft gemaakt. In een kleine houten krat staan knalblauwe meubeltjes, geprint met de 3D-printer, er ligt een wit vloerkleed en er hangen gordijnen waarop met een digitale borduurmachine blauwe patronen zijn gestikt. Boven een tafeltje hangt een kleine lamp die reageert op een licht- en bewegingssensor.
Zien deze meiden hun toekomst in de IT? Misschien, of arts, of historicus, vertellen ze. Voorlopig kiezen ze in de bovenbouw een ander profiel. Maar dat is pragmatisch. IT is op het Metis in de bovenbouw zo serieus, zeggen ze, dat het veel tijd kost; het drietal vermoedt de handen vol te hebben aan hun respectievelijk ng-, nt- en kunstprofiel. Maar ze zijn wel enthousiast over wat ze geleerd hebben. Informatica blijft een optie voor hen en dat is al heel wat voor een vak dat landelijk weinig meiden trekt (circa 70% van de Metis-coderclassen bestaat uit jongens).
Amelie (l), Lies en Sofie maakten meubels met een 3D-printer.
Docenten Chris van den Berg en John Onneweer van de coderclass zijn zij-instromers, net als Hakan Akkas. Na jaren in de informatica, haalden ze hun lesbevoegdheid om iets met jongeren te kunnen doen. Jammer, zeggen ze, dat codeerklassen zo zeldzaam zijn in Nederland. ‘Want de leerlingen zijn hartstikke gemotiveerd.’ Maar er is een groot tekort aan informatica-docenten in Nederland (25%) en binnen bestaande teams is er soms ook onvoldoende aandacht voor het potentieel van dit vak. Meer dan jammer, vindt Akkas, want de samenleving wordt steeds meer gedigitaliseerd en dan is het belangrijk dat we veel en diversere programmeurs opleiden. En dat begint op het vo. ‘Felienne Hermans benadrukte het onlangs nog in haar oratie als hoogleraar vakdidactiek van de informatica aan de VU: apps worden nu vaak geprogrammeerd door Engelssprekende, witte mannen met een bepaalde achtergrond. Neem een populaire sportapp als Strava, daar kun je van alles invoeren als gebruiker. Schoenmaat, T-shirt-maat, maar je bh-maat bijvoorbeeld niet. De impact van apps op ons leven is groot, dus het zou mooi zijn als de programmeurs van de toekomst wat diverser worden opgeleid en geworven.’ Het Metis verwacht veel van Amelie, Lies en Sofie...
Digitale hygiëne
Leerlingen die in de bovenbouw informatica willen combineren met een ander vak, bijvoorbeeld voor een profielwerkstuk, krijgen die mogelijkheid, op maat. Hoewel de coderclassen bomvol zitten, ook op een superwarme vrijdagmiddag, is het Metis geen school voor digitale gelovigen. In de klassen hangen opbergzakken voor mobieltjes, en de coderclassen werken op een apart wifi-netwerk dat alleen in de coderlokalen benaderd kan worden. Zo kunnen leerlingen bijvoorbeeld toch programmeren in de omgeving van Epic Games, een programma dat voor de rest van de school ontoegankelijk is. Ook Netflix, veel VPN’s en videokanalen zijn elders geblokkeerd op het Metis. |
Dit artikel verscheen in de OCW-special Digitaal eigenwijs van Didactief, juni 2023.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
