Wat zijn interculturele communicatieve competenties?
‘De vaardigheden die nodig zijn voor succesvol contact tussen mensen uit verschillende culturen in een bredere context. Deardorff (2016) ontwikkelde hiervoor het interculturele competentiemodel dat geschikt is voor het mvto. Het model gaat uit van drie domeinen: kennis, vaardigheden en attitudes. Ze maken dat een leerling leert flexibel en empathisch te zijn, zich aan een ander kan aanpassen en kan relativeren in contacten met mensen uit andere culturen.
Waarom is dat belangrijk?
‘Steeds meer mensen steken nationale en culturele grenzen over. In al deze contexten moeten ze omgaan met diversiteit. De manier waarop je spreekt en luistert verschilt nogal in bijvoorbeeld Duitsland of Nederland. Wij gelden niet voor niets als behoorlijk direct. Daarbij komen nog ieders eigen communicatiestijl en het specifieke vermogen de gevoelens van anderen in te voelen en zich aan anderen aan te passen. Allemaal vaardigheden die invloed hebben op de wijze waarop jouw boodschap overkomt en door de andere partij wordt begrepen. Hoe eerder leerlingen zich deze vaardigheden eigen maken, hoe beter. Interculturele competenties kun je namelijk niet effe snel aanleren, blijkt uit onderzoek. Je moet er al vanaf het begin in het mvto mee beginnen.’
Hoe kun je die vaardigheden bevorderen bij Engels of Duits in het vo?
‘Door middel van “kritische reflectie” en “ervarend leren”. In de praktijk kun je leerlingen in je les aan de hand van authentiek materiaal in de doeltaal (YouTube -films, series, nieuws, advertenties, liedjes, sociale media, etc.) culturele aspecten van de doelcultuur laten ontdekken. Laat leerlingen in kleine groepen de doelcultuur en hun eigen cultuur analyseren en vergelijken. Belangrijk is dat je hun bewustwording en de dialoog stimuleert. Wat verrast je, wat had je niet verwacht? Herken je de situatie? Zou je in diezelfde situatie hetzelfde gedrag vertonen? Waarom? De interculturele ervaring wordt nog beter als er in de groep leerlingen aanwezig zijn met verschillende culturele achtergronden.’
En als er alleen maar “kaaskoppen” in de klas zitten?
‘In dat geval kun je leerlingen laten samenwerken en communiceren met leeftijdgenoten van een buitenlandse partnerschool. Bijvoorbeeld door de inzet van sociale media in de doeltaal. Dit soort projecten, waar interculturele dialogen via internet binnen het curriculum plaatsvinden, staan bekend als “telecollaboratie” (kijk voor tips op pagina 16, red.). Uit onderzoek in het internationale TILA-project* zie je dat leerlingen telecollaboratie-projecten waardevol vinden. Ook blijkt dat ze door contact met mensen uit andere culturen en door daarop te reflecteren interculturele competenties ontwikkelen.’
*TILA (Telecollaboration for Intercultural Language Acquisition) is een Europees project om de professionele ontwikkeling van docenten te stimuleren door thema’s aan te snijden op het gebied van didactiek, technologie en organisatie. Dit alles om telecollaboratie succesvol te integreren in intercultureel talenonderwijs.
Kristi Jauregi is toegepaste taalkundige en lerarenopleider aan de Universiteit Utrecht en lid van het meesterschapsteam Moderne Vreemde Talen.
Meer weten over de projecten TILA en TeCoLa? Neem contact op met [email protected]
Dit artikel verscheen in de Special over burgerschap, december 2016.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
