Rekenen in groep 1 en 2, is dat niet veel te vroeg?
‘Het lijkt wel of dat bij Nederlanders in de genen zit, het idee dat kleuters zich in groep 1 en 2 op sociaal-emotioneel vlak moeten ontwikkelen en verder niet. Maar uit ons onderzoek, waarin we onder meer gekeken hebben naar het rekenonderwijs in de Verenigde Staten, is gebleken dat juist kleuters zich ook op rekengebied enorm kunnen ontwikkelen. Niet door schools met sommen bezig te zijn, maar via spellessen, rekenspelletjes met dobbelstenen en instructie. Vooral zwakke leerlingen hebben baat bij goed gestructureerde instructie. Maar het gebeurt allemaal niet, omdat ouders en leerkrachten vinden dat leerlingen op deze leeftijd nog vrij moeten spelen. En daarvan, zo zagen wij, leren ze op rekengebied helemaal niets.’
U stelt dat blokjes en kralenkettingen getallen zichtbaar maken. Moeten we terug naar het telraam?
‘Dat gebeurt al met het rekenrek dat op veel scholen gebruikt wordt. Daarop kun je getallen tot 20 zichtbaar maken. Met een speciale kralenketting met vijf witte, vijf rode, nogmaals vijf witte en nogmaals vijf rode kralen werkt dat ook goed. En juist door dat zichtbaar maken en vlot leren aanwijzen van een getal op een ketting – Waar is kraal 5 en waar kraal 16? – ontstaat sneller getalbegrip bij jonge kinderen. Een ganzenbordachtig spel met een dobbelsteen helpt kinderen bij het leren tellen. En sommigen zijn al in staat om de ogen van twee dobbelstenen bij elkaar op te tellen. Prentenboeken bieden soms heel mooie verhalen met veranderingen in hoeveelheden. Met digiborden is het gemakkelijker geworden om digitale prentenboeken te gebruiken in de klas. Overigens hebben we gezien dat kinderen basaal getalbegrip snel ontwikkelen, maar het moet ook onderhouden worden. Anders zakt het even snel weer weg.’
Waarom wordt dit niet of nauwelijks meer gedaan in de onderbouw?
‘Eigenlijk is het al mis gegaan in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Ik maakte in mijn onderzoeksstage als student deel uit van een commissie die moest adviseren over het samenvoegen van de kleuterschool en de lagere school. We onderzochten hoe kleuter- en lagere school het best op elkaar konden worden afgestemd. Maar daar is veel te weinig van terechtgekomen. Als je nu kijkt, zie je in feite een school binnen een school. De overgang van groep 2 naar groep 3 is nog steeds van spelen naar leren. Maar pabo-afgestudeerden missen vaak het specialisme om met jonge kinderen te werken. Ze weten bijvoorbeeld niet hoe ze de rekenontwikkeling van kinderen kunnen observeren, waarop je dan speciaal moet letten en hoe je aansluitend spelenderwijs met rekenen bezig kunt zijn.’
Wat is er nodig om al in groep 1 en 2 met rekenen te beginnen?
‘Allereerst de overtuiging bij schoolbesturen en schoolleiders dat het goed is voor de kinderen om hiermee bezig te zijn. Nu wordt er veel tijd en geld besteed om achterstanden weg te werken in de hogere leerjaren. Maar door eerder te beginnen hoeven die achterstanden helemaal niet zo groot te worden. Verder zou het goed zijn als er op de Pabo een specialisatie komt voor het werken met kleuters. Maar in eerste instantie ligt de bal echt bij de scholen. Als zij niets doen, zal er niets veranderen.’
A.E. Jacobse en E. Harskamp, A Meta-Analysis of the Effects of Instructional Interventions on Students’ Mathematics Achievement. NWO-PROO, 2011. Onderwijsonderzoek.
Dit artikel verscheen in Didactief, mei 2012.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
