Onderzoek

3 vragen over het wij-gevoel

1. Waarom is samen leiding geven aan schoolontwikkeling nodig?
'Innovaties mislukken als projecten op de tekentafel goed zijn, maar schoolleiders het team niet meekrijgen. Als solist kun je een school nu eenmaal niet ontwikkelen en vernieuwen. Voor vernieuwing is gespreid leiderschap essentieel. Ofwel: denken van ik naar wij. Mensen in alle geledingen van de organisatie zijn eigenaar en iedereen is leider van zijn of haar deel. Het draait om de gezamenlijke kracht van het team, de school, maar ook de community waarbij ouders betrokken zijn. Iedereen moet het gevoel hebben: Wauw, daar wil ik bij zijn, want dit is ook van mij.'

2. Hoe breng je dat wij-gevoel naar het team?
'Het begint met alleen nog maar praten in termen van "wij". Mijn ervaring is dat je scholen die gezamenlijk leiderschap in de vingers hebben, nooit hoort over "ik", maar altijd over "wij". Kennis, ideeën en successen worden gedeeld. De rol van schoolleider is cruciaal. Hij of zij benadert de leraar als specialist, biedt een podium en ondersteunt. Een voorbeeld: een jonge leerkracht met een specialisatie in Engels wilde die taal op de basisschool waar ze werkte integreren in het curriculum. Haar directeur vond dat een goed plan en zei: "Ga het maar doen." Hij liet de verantwoordelijkheid bij haar. In haar team stuitte ze op weerstand, niemand voelde er iets voor. En het goede idee en haar enthousiasme strandde, want ze stond alleen. Oorzaak: de directeur had het losgelaten. Terwijl hij voorop had moeten lopen, hij had haar moeten steunen in de hiërarchie. In het geven van kaders, richtlijnen, tijd en support. Haar plan had het plan van de school moeten worden.'

3. Wat is de rol van leerkrachten bij schoolontwikkeling?
'Zij moeten ook in beweging komen, weten dat zij eigenaar en regisseur zijn. Bij alle veranderingen, of het nu gaat om een nieuwe cao, het invoeren van ict of het professionaliseren van het team, moeten zij elkaar vinden en ideeën willen delen. Een voorbeeld: een leerkracht die organisatiekunde studeerde, vroeg me op een nieuwjaarsreceptie: "Hoe word je bestuurder?" Ik antwoordde: "Maak jezelf zichtbaar. Deel je idee." Ze had een model ontwikkeld om werkdruk tegen te gaan, maar wilde het anders benaderen. Het werd: efficiënt werken (zie artikel op pagina 8-9). Ze kreeg van de directeur de ruimte om het model in school te testen. Ze ontwierp een flyer en presenteerde haar idee op het bestuursbureau. Een prachtig concept. Op dit moment werken drie van onze scholen ermee. In de teams wordt gekeken: Hoe kunnen we het werk zo organiseren dat we durven delen en delegeren? Waarmee ik maar wil zeggen: veranderingen komen niet topdown, ze moeten uit alle lagen komen; horizontaal, verticaal en van binnenuit.'

Dit artikel is onderdeel van de Didactief-special Schoolontwikkeling (april 2016). Deze special is gemaakt in opdracht en met financiële bijdrage van het Arbeidsmarktplatform PO.

Bronvermelding

1 Schoolontwikkeling