Op de website scientias lees ik dat wetenschappers van het Massachusetts Institute of Technology een prototype hebben ontwikkeld dat door middel van terahertz-straling in de nabije toekomst gesloten boeken kan lezen. Mijn nieuwsgierigheid is gewekt. Verderop lees ik: ‘Deze vorm van straling heeft een voordeel ten opzichte van andere soorten straling die eveneens in staat zijn om oppervlakten te penetreren (denk aan röntgenstraling of geluidsgolven).’ Ik ben getriggerd door het type woorden en formuleringen in dit nieuwsbericht. In het korte stuk tekst komt veel vaktaal (bijvoorbeeld: straling, oppervlakken, geluidsgolven) en schooltaal (bijvoorbeeld: ten opzichte van, eveneens) voor. Precies datgene wat in elke wetenschap&technologie-les aan bod komt!
Onderwerpen op het gebied van wetenschap en technologie (w&t) brengen een rijke taal met zich mee. Dit heeft consequenties voor het onderwijs: onderwijs in w&t richt zich idealiter niet alleen op vakinhouden van w&t, maar ook op de taalvaardigheid van leerlingen. Door bewust aandacht te besteden aan de taal die wordt gebruikt, wordt zowel de denkontwikkeling als de taalontwikkeling van kinderen gestimuleerd. Een win-win situatie dus.
In het lectoraat Wetenschap en Techniek in het onderwijs van Saxion onderzoeken we de mogelijkheden van een dergelijke geïntegreerde didactiek. Eén van de projecten in het lectoraat is uitgevoerd in het speciaal basisonderwijs (sbo). Er is een lessenserie ontwikkeld over constructies, waarbij leerlingen van de groepen 1 tot en met 4 zich zowel kennis over constructies eigen maakten, als hun mondelinge taalvaardigheid ontwikkelden.
Daarbij is de rol van de leerkracht groot. Het is belangrijk dat kinderen de ruimte krijgen om hun gedachten, ideeën, verklaringen en conclusies te verwoorden. Dit helpt niet alleen om de inzichten scherp te krijgen, maar is ook essentieel voor het leren van de taal. Immers, taal leer je door het te gebruiken. Daarvoor kunnen verschillende interactievaardigheden worden toegepast, zoals ruimte scheppen voor meer en langere bijdragen van kinderen, interesse tonen in de bijdragen van de leerlingen en vragen en reacties doorspelen.
Daarnaast hebben leerlingen ondersteuning nodig bij het leren van de vaktaal. Om die reden is er in de lessenserie veel visuele ondersteuning gebruikt. Alle doelwoorden en denkstappen werden opgehangen aan de muur. Bij sommige activiteiten werden er foto’s gemaakt en opgehangen, om het praten over constructies te vergemakkelijken. Ook het verwijzen naar of herinneren aan specifieke woorden of formuleringen, het herformuleren van leerlinguitingen en het aanbieden en herhalen van aanvulzinnen boden de nodige taalsteun.
De ervaringen met deze werkwijze zijn positief. Eén van de leerkrachten verwoordt het als volgt:
‘Ik ben totaal anders met techniek bezig nu, ik ben anders naar die taal gaan kijken. Ik heb ervaren dat je door er actief naar te kijken wel meerdere doelen kunt behalen.’
Martine Gijsel is een van de auteurs van het boekje ‘Taal in de context van w&t’ dat vol praktische tips staat. Didactief mag 5 exemplaren verloten onder abonnees. Wil je kans maken? Stuur een mailtje met je abonneenummer of het adres waarop Didactief wordt bezorgd naar [email protected] .
Dr. Martine Gijsel is opgeleid als spraak- en taalpatholoog aan de Radboud Universiteit Nijmegen, waar ze promoveerde met de dissertatie The role of semantics in early reading. Ze is associate lector taaldidactiek bij de Academie voor Pedagogiek en Onderwijs van Saxion. Dit associate lectoraat is onderdeel van het lectoraat Wetenschap en Techniek in het onderwijs. Ze is tevens werkzaam als zzp’er op het terrein van taalontwikkeling en taaldidactiek.
Deze column verscheen eerder op www.techyourfuture.nl
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
