Bestuurd door de ouders; eerst als een echte N.V. met aandelen, later als een stichting. Bij het honderdjarig jubileum in 1980 schrijft de voorzitter trots: ‘De school blijkt tijdens haar bestaan nooit een “doorsnee” school te zijn geweest, maar zij heeft gepresteerd in iedere periode een originele gedragslijn te volgen…’
‘Nooit doorsnee’, een eufemistische manier om te zeggen dat de school bestemd is voor de Rotterdamse elite, en dát is precies waar deze vader naar streeft om bij te horen. De man, die een leidinggevende functie heeft bij een bank, wil zijn kind ook op zo’n prestigieuze school en meldt zijn zoontje op driejarige leeftijd aan. Lange tijd wordt hij aan het lijntje gehouden. De ene keer vraagt de school naar zijn diploma’s, de andere keer naar die van zijn vrouw. Hij laat het er niet bij zitten en neemt een advocaat in de arm die vraagt naar de selectiecriteria van de school. Als hij dan nog geen bevredigend antwoord krijgt, stapt hij naar de krant. Even krijgt hij de nodige media-aandacht in het Algemeen Dagblad die vanwege de exotische naam van de jongen denkt dat het om een meisje gaat. De gemeente stelt een onderzoek in, maar kan niets doen: het is een bijzondere school. De school houdt voet bij stuk en geeft als verklaring dat het jongetje in taal en motoriek tekortschiet. Ondanks deze ‘handicap’ komt het toch goed met het kind; hij gaat naar een internationale school en maakt nu carrière in de Verenigde Staten.
Rotterdamse Schoolvereniging Noord was tot 1992 een onbetwist elite-schooltje. In 1880 opgericht als middelbare school voor meisjes uit de gegoede stand. RSV streeft naar kleine klassen (niet meer dan 24 kinderen), lessen Frans, goede omgangsvormen en scores boven het gemiddelde van de stad en het land. De school is als meisjesschool de tegenhanger van de HBS, waar alleen jongens op zitten. De meisjes gaan gekleed volgens de nieuwste Parijse mode, maar krijgen bij elk foutje in taal en gedrag op school een marque de désordre achter hun naam. Bij te veel streepjes krijgen ze een uitbrander van de directrice.
Tussen de twee wereldoorlogen wordt de school uitgebreid met lager onderwijs, ook voor jongens. Na de oorlog verdwijnt de MMS en wordt zij een reguliere basisschool. Maar nog steeds geen ‘doorsnee’! De school is volstrekt geen afspiegeling van de Rotterdamse samenleving en zeker niet van de wijk. Je vindt er bekende Rotterdamse namen als Mees en de Monchy en Pieter van Vollenhoven, die in 1945 dagelijks met de oorlogsjeep van de familie naar school wordt gebracht. Helemaal vanuit Schiedam.
De zelfselectie van de elite, geholpen door een forse financiële drempel, lijkt redelijk goed te functioneren. De arbeiderskinderen uit de buurt gaan en masse naar de openbare school ietsje verderop. De actie van de vader van Turkse afkomst heeft deze stilzwijgende code van soort bij soort doorbroken.
De gedragslijn die de school koos, was eigenlijk niet zo ‘origineel’. Hij past in een rijke traditie van uitsluiting door de Rotterdamse elite. Zo houdt de exclusieve roei- en zeilvereniging ‘De Maas’, waar bijna de hele koninklijke familie erelid is, Cornelis Verolme lange tijd buiten de deur; nota bene een van de grootste scheepbouwers van ons land. Een te onbeschaafde man, vindt het bestuur. Zijn taal (te plat Nederlands) en motoriek (te brede armbewegingen) passen niet in de chique sociëteit van de vereniging aan de Maas.
Sjoerd Karsten is hoogleraar Onderwijskunde aan de Universiteit van Amsterdam
Dit artikel verscheen in de rubriek 'Wandelen met Sjoerd Karsten' in Didactief, maart 2013.
1 Wandelen met Sjoerd Karsten: Rotterdam, Schiedamsesingel 155
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
