Rauwer, pesten, Laura en schoolplicht

Niet alleen het zeilmeisje Laura Dekker en de twee zeilbroers lopen hier tegenaan. Ook Tom, de jongen uit de documentaire Rauwer die alleen rauw voedsel eet, moet volgens de wet naar school. Zijn vriendinnetje krijgt overigens wel vrijstelling van de schoolplicht omdat er achter haar eetgewoonte een religieus motief zit.

Wettelijk klopt het allemaal. De wet in Nederland luidt dat het voor de ontwikkeling van een kind noodzakelijk is dat het naar school gaat. Thuisonderwijs is alleen toegestaan op religieuze gronden. Terwijl het in andere landen volstaat aan te tonen dat het kind thuis deugdelijk onderwijs krijgt, moet in Nederland aangetoond worden dat er geen school voor handen is die aansluit bij de religieuze overtuiging en leefwijze van het kind. Een uitvloeisel van de zo bejubelde vrijheid van onderwijs. Iedereen heeft recht op een school van zijn eigen richting, en dat betekent blijkbaar automatisch dat er voor elk kind ook een passende school is. Was het maar waar.

Wat nu als er andere redenen zijn om een kind thuis les te geven, of – ik noem maar wat – op een zeilboot? Waarom is een school bij voorbaat altijd beter? Inmiddels is wel duidelijk dat een schoolomgeving lang niet voor alle kinderen even positief uitpakt. Al jaren pleiten ouders van hoogbegaafde kinderen voor het recht thuis les te geven. Voor sommige hoogbegaafde kinderen is passend onderwijs op school bijna onmogelijk te realiseren, terwijl de kinderen thuis prima gedijen en na schooltijd ondergedompeld worden in de sociale contacten.

En niet alleen voor hoogbegaafde kinderen is school niet altijd de meest ideale omgeving. De afgelopen maand zijn er maar liefst twee zelfmoorden gepleegd vanwege pesten op school. Moet je kinderen die worden gepest verplichten dagelijks hun martelgang naar school te blijven maken? Een zeer ongezonde situatie waar de politiek mede voor verantwoordelijk is door iedereen verplicht naar school te sturen, terwijl scholen nog altijd geen veilige omgeving kunnen garanderen. Die is trouwens nooit te garanderen. Kinderen zijn volop bezig hun sociale vaardigheden te ontwikkelen. Hoe gedegen het pestbeleid op school ook is, er kunnen altijd dingen misgaan.

Er zijn bovendien uitstekende mogelijkheden om thuis onderwijs te krijgen. Nederlandse kinderen in het buitenland kunnen met behulp van de Wereldschool – onder online begeleiding van docenten op afstand – de basisschool en vervolgens het vmbo, de havo, of het vwo doorlopen. Waarom mag dat in Nederland niet, behalve dan als je het geluk hebt een religieuze overtuiging te hebben waar geen school voor is? Ok, heel de dag thuis zitten met je moeder of vader klinkt niet echt ideaal voor je ontwikkeling. Maar dat geldt ook voor religieuze kinderen. En daarbij, is de hele dag in een pestsituatie zitten dat wel? Je kunt als voorwaarde toch gewoon stellen dat een kind sociale vaardigheden ontwikkelt? Er zijn genoeg buitenschoolse activiteiten die hierin kunnen voorzien.

Hopelijk leert de politiek van al deze kinderen in hun bijzondere situaties. De school is – net als de fabriek – een uitvloeisel uit de 19e eeuw. Het is achterhaald te stellen dat alle kinderen in dit systeem altijd het best gedijen. Ook vroeger was dat niet voor iedereen het geval, maar toen kon het nu eenmaal niet anders. Tegenwoordig zijn er echter volop mogelijkheden om thuis volwaardig onderwijs te krijgen. Zoals we ook steeds vaker thuis werken. Waarom iedere dag naar de fabriek als je thuis je online winkel kunt runnen? Helemaal van de 21e eeuw. Niet dat iedereen hiervoor zal kiezen – niet iedereen begint ook een thuiswinkel en de meeste mensen gaan liever gewoon elders naar hun werk – maar ik zie geen enkele reden om het te verbieden. Het is gewoon een hele mooie aanvulling op het rijk geschakeerde scholingsaanbod in Nederland.

Carola Schoor is voorzitter Nederlandse School NTC Luxemburg en voormalig hoofdredacteur Didactief (1992-2002)