In een ontwikkelteam werken twaalf leraren uit basis- en voortgezet onderwijs (die voor een halve dag in de week zijn vrijgesteld van lesgeven) samen aan curriculumherziening. Er zijn negen ontwikkelteams. De eerste conceptvisie voor het vak Nederlands vind je hier. In het juninummer lees je nog veel meer over Curriculum.nu.
In haar blog Nederlands A, B, C en D of: de genetica van taal en literatuur betoogt Bea Ros dat we leerlingen met het profiel C&M serieus moeten nemen en een uitdagend schoolvak Nederlands moeten bieden met wetenschappelijke diepgang. Zij daagt OCW en het ontwikkelteam Nederlands van Curriculum.nu uit die handschoenen op te pakken. Wij, Simone Westra en Alice Geerdink, beiden lid van het ontwikkelteam voor het leergebied Nederlands – doen dat graag.
Wij pakken die handschoen graag op, maar trekken hem ook weer uit. In ons huidige curriculum, met losse vingers die staan voor verkaveling, willen we graag verandering brengen. Een want spreekt meer tot onze verbeelding. In een want zijn de vingers vooral samen, dichter bij elkaar en staan in dit geval voor: leren van en met elkaar, zoeken naar evenwicht, naar zinvolle betekenis en samenhang. Leren in een multiculturele, meertalige samenleving waarin alle leerlingen met hun eigen interesses, behoeften en mogelijkheden centraal staan. In een toekomstig curriculum willen wij pleiten voor samenhang en evenwicht tussen taaldomeinen, tussen Nederlands en andere vakgebieden en tussen Nederlands en brede vaardigheden.
We willen leerlingen voorbereiden op de toekomst door ze te leren communicatieve vaardigheden flexibel in te zetten in verschillende situaties. Nederlands helpt leerlingen actieve en goed geïnformeerde burgers te worden die met zelfvertrouwen de wereld tegemoet treden en, ongeacht hun talige achtergrond, volop deelnemen aan het onderwijs en de samenleving.
Bij het leergebied Nederlands willen we leerlingen helpen een bewuste geletterdheid te ontwikkelen. Ons doel is ze te leren doelgericht taal te gebruiken in verschillende situaties en contexten en daarvoor de nodige kennis, vaardigheden en attitudes te verwerven. Een gevarieerd en rijk taalaanbod is voor die taalontwikkeling essentieel. Werken met authentieke en taalrijke teksten, in interactie met anderen en in betekenisvolle contexten staat hierbij centraal. Leerlingen moeten daarnaast alle mogelijkheden krijgen om zich vanuit individuele talenten, interesses en leerbehoeften te ontwikkelen.
Binnen het Ontwikkelteam genieten we erg van het samen werken aan het onderwijs voor de toekomst. We doen kennis op en delen ervaringen met inspirerende collega’s die allemaal vanuit hun eigen perspectief en praktijk meedenken en zorgen dat er daadwerkelijk iets gaat veranderen. Voor mij, Simone Westra, leerkracht en taalcoördinator op SBO De Windroos in Nijmegen, was die wens dat het onderwijs verandert, de drijfveer om me aan te sluiten bij het ontwikkelteam Nederlands.
Op De Windroos werken wij al wel met leerlijnen voor taal, geïntegreerd binnen schoolbrede thema’s en gerelateerd aan wereldoriëntatie. We creëren op school een rijke leeromgeving waarbij wij zoveel mogelijk proberen aan te sluiten op de interesses en behoeften van de leerlingen.
Hoe we dat doen? Door gebruik te maken van verschillende coöperatieve werkvormen boren we de voorkennis van de leerlingen aan en kijken we waar hun interesses liggen.
Ze formuleren hun eigen leervragen rondom een thema. Vervolgens gaan we op zoek naar antwoorden door gebruik te maken van onderzoek of experiment of door een deskundige uit te nodigen. Van dit alles maken leerlingen verslagen. Daarin maken ze gebruik van diverse soorten teksten, ze maken samenvattingen en presenteren deze aan elkaar.
Nieuwe woorden hangen we op de woordmuur en verwerken leerlingen in de informatieteksten die ze schrijven, waarbij we ook aandacht besteden aan spelling en interpunctie. De antwoorden op de leervragen delen leerlingen uiteindelijk mondeling of schriftelijk in de vorm van een presentatie, een rondleiding in een museum of bijvoorbeeld een schoolkrant. Samenhang en evenwicht zijn belangrijke aspecten in de manier waarop wij het onderwijs aanpakken. Graag zou ik dat ook in een breder curriculum uitwerken.
Ook ik, Alice Geerdink, conrector op het Elzendaalcollege in Boxmeer, vind het bijzonder waardevol om een steentje te mogen bijdragen aan deze curriculumherziening. En ik niet alleen. De sectie Nederlands op mijn school volgt het proces met belangstelling.
Ik ben trots op de conceptvisie die het ontwikkelteam gemaakt heeft, met name als het gaat om de relevantie (waarom het leergebied belangrijk is voor leerlingen) en de positie (wat de opbouw en relatie is met andere leergebieden). Kennis over taal is een instrument om taalvaardigheden te vergroten. Kennis van taalconventies zoals bijvoorbeeld je met de juiste woorden in een goede zin kunnen uitdrukken versterkt je taalgebruik en draagt bij aan persoonsvorming: het is functioneel en geen losstaand onderdeel.
Als ontwikkelteam willen we graag de taalvaardigheid van leerlingen vergroten door in alle leergebieden meer aandacht aan taal te geven. En daarn
aast hebben we in onze conceptvisie literatuur en fictie de grotere plek gegeven die het verdient. Een plek die er hopelijk voor zorgt dat leerlingen de schoonheid en de kracht van verhalen ervaren. Ik denk ook aan persoonsvorming en socialisatie; als docent Nederlands kun je leerlingen een schatkist aanbieden om de wereld beter te leren kennen.
Inmiddels hebben we alle feedback verzameld op onze conceptvisie. Wij zijn op verschillende ontwikkelscholen geweest, hebben presentaties gegeven op onze eigen scholen en we hebben bijeenkomsten van vakverenigingen en landelijke netwerken over taal bezocht. Het feit dat we in onze conceptvisie uitgaan van alle leerlingen, dat er wordt gesproken over samenhang, een rijk taalaanbod en betekenisvolle context, waren enkele positieve punten die naar voren kwamen. Waardevolle tips die we ontvingen, waren onder andere dat meertalige context meer aan bod zou moeten komen, dat digitale teksten meer benadrukt kunnen worden, dat we nog meer ergens voor moeten gaan staan!
Het levert boeiende discussies op en er worden kritische vragen gesteld. Waarom wordt er gekozen voor de drie domeinen taalvaardigheid, kennis over taal en fictie/literatuur? In hoeverre is de visie toekomstgericht? Wat verandert er écht? Met deze feedback kunnen we onze visie weer aanscherpen. Eén ding blijft voor ons overeind: Nederlands wordt al jaren verkaveld aangeboden. Door de samenhang te versterken binnen de taaldomeinen en tussen Nederlands en andere leergebieden kunnen we de overladenheid terugdringen en een betekenisvol curriculum voor leerlingen creëren. We zullen dus als ontwikkelteam gefundeerde keuzes moeten maken en deze steeds met het veld afstemmen.
Meer weten over ontwikkelteam Nederlands? Feedback geven op volgende tussenresultaten? Kijk op www.curriculum.nu/nederlands.
Simone Westra is leerkracht op sbo De Windroos in Nijmegen en Alice Geerdink is conrector op het Elzendaalcollege in Boxmeer.
1 Nederlands A, B, C en D of: de genetica van taal en literatuur
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
